Πέμπτη, 15 Μαΐ, 2025

Καλαμάρια γεμιστά με ρύζι και σπανάκι

Η Καθαρά Δευτέρα είναι η αρχή της Σαρακοστής και σηματοδοτεί τη μετάβαση σε μια περίοδο νηστείας για πολλούς από εμάς.

Δεν αφορά μόνο τη διατροφή, αλλά και τη συμπεριφορά μας. Την περίοδο της νηστείας, που είναι μια περίοδος κάθαρσης, προσπαθούμε να απέχουμε τόσο από τις ζωικές τροφές όσο και από τις κακές σκέψεις και πράξεις. Αυτό έχει ευεργετικές συνέπειες και για το σώμα και για την ψυχή μας.

Το τραπέζι της Καθαράς Δευτέρας είναι γεμάτο με λιχουδιές – νηστίσιμες πάντα. Τα καλαμαράκια, επειδή δεν έχουν αίμα, μπορούν να βρίσκονται και αυτά εκεί.

Καλαμάρια γεμιστά με ρύζι και σπανάκι

Υλικά

8 καλαμάρια
2 φρέσκα κρεμμυδάκια, ψιλοκομμένα
1 μέτριο κρεμμύδι, ψιλοκομμένο
1 σκελίδα σκόρδο, ψιλοκομμένη
1 στικ σέλερι, ψιλοκομμένο
1/4 του μάτσου άνηθο, ψιλοκομμένο
2 κ.σ. δυόσμο, ψιλοκομμένο
150 γρ. ρύζι γλασέ
400 γρ. σπανάκι, πλυμένο και καθαρισμένο από τα κοτσάνια
500 γρ. χυμό ντομάτας
100-200 ml νερό

4 κ.σ. ελαιόλαδο για το σοτάρισμα των λαχανικών + έξτρα 20 ml για το μαγείρεμα

Εκτέλεση

Προθερμαίνουμε τον φούρνο στους 180°C, στον αέρα.

Ετοιμάζουμε τη γέμιση

Αφαιρούμε τα κεφάλια από τα καλαμάρια και τα ψιλοκόβουμε.

Ζεσταίνουμε μια κατσαρόλα σε μέτρια προς χαμηλή φωτιά, ρίχνουμε 4 κ.σ. ελαιόλαδο, το φρέσκο κρεμμυδάκι, τα ψιλοκομμένα κεφάλια από τα καλαμαράκια, το ξερό κρεμμύδι, το σκόρδο και το σέλερι.

Σοτάρουμε για 2-3 λεπτά, μέχρι να καραμελώσουν τα κρεμμύδια και να μαλακώσουν τα λαχανικά και στη συνέχεια προσθέτουμε τον άνηθο, το δυόσμο και το ρύζι, ανακατεύοντας ελαφρά.

Ρίχνουμε στην κατσαρόλα το σπανάκι και όταν μαραθεί χαμηλώνουμε τη φωτιά στο μέτριο.

Προσθέτουμε το χυμό ντομάτας, αλάτι, πιπέρι και μαγειρεύουμε για άλλα 5-10 λεπτά.

Μόλις είναι έτοιμη η γέμιση, την αφήνουμε να κρυώσει ελαφρά και τη μεταφέρουμε σε μια σακούλα ζαχαροπλαστικής.

Γεμίζουμε τα καλαμάρια

Με ένα κοφτερό μαχαίρι, κάνουμε μια μικρή τρύπα στο πίσω μέρος κάθε καλαμαριού, ώστε να μη σκάσει κατά τη διάρκεια του ψησίματος και βάζουμε μέσα τη γέμιση.

Μόλις γεμίσουμε όλα τα καλαμάρια, τα κλείνουμε καλά με οδοντογλυφίδες.

Μεταφέρουμε τα καλαμάρια μας σε ένα πυρίμαχο σκεύος, προσθέτουμε το νερό, απλώνουμε τη γέμιση που έχει περισσέψει γύρω από τα καλαμάρια και ραντίζουμε με το ελαιόλαδο.

Σκεπάζουμε το σκεύος με αλουμινόχαρτο και ψήνουμε στον φούρνο για περίπου 1 ώρα, μέχρι να μαγειρευτεί το ρύζι και να μαλακώσουν τα καλαμάρια.

Μόλις ψηθεί το φαγητό μας, το αφαιρούμε από το φούρνο, το αφήνουμε για 2 -3 λεπτά και σερβίρουμε.

Πηγή: Γιώργος Τσούλης

Ιταλοί γερουσιαστές καλωσορίζουν το Shen Yun στη Ρώμη

ΡΩΜΗ – Στις 31 Ιανουαρίου, Ιταλοί γερουσιαστές υποδέχτηκαν τον θίασο Παραστατικών Τεχνών Shen Yun στη Γερουσία της Ιταλίας, ενώ ακολούθησε ξενάγηση στην ιστορική αίθουσα της Γερουσίας, μετά από πρόσκληση του γερουσιαστή Τζούλιο Τέρζι ντι Σάντ΄ Άγκατα, προέδρου της Επιτροπής Ευρωπαϊκών Υποθέσεων της Γερουσίας και πρώην υπουργού Εξωτερικών της Ιταλίας.

Στη δεξίωση συμμετείχαν επίσης, μεταξύ άλλων, η γερουσιαστής Τσίνζια Πελλεγκρίνο, επικεφαλής του Τμήματος της Ρώμης για την Προστασία των Θυμάτων των Κομμάτων, ο δημοτικός σύμβουλος Φεντερίκο Ρόκκα και ο Ματτέο Αντζόλι, γενικός γραμματέας της Παγκόσμιας Επιτροπής για το Κράτος Δικαίου (GCRL).

Το Shen Yun Performing Arts, η κορυφαία παγκοσμίως ομάδα κλασικού κινεζικού χορού με έδρα τη Νέα Υόρκη, έχει ως  αποστολή να αναβιώσει 5.000 χρόνια κινεζικού πολιτισμού και να δείξει στο κοινό την ομορφιά της «Κίνας πριν από τον κομμουνισμό».

Μέχρι στιγμής, τη φετινή σεζόν, το Shen Yun (Σεν Γιουν) έχει εμφανιστεί σε έξι πόλεις της Ιταλίας, σε συνολικά 28 παραστάσεις, κάθε φορά με γεμάτες αίθουσες και δυνατό χειροκρότημα από το κοινό της Ιταλίας, που έχει εκφράσει το θαυμασμό και την ευγνωμοσύνη του για το καλλιτεχνικό έργο και την πολιτιστική αναγέννηση που φέρνει το Shen Yun.

Ο γερουσιαστής Giulio Terzi di Sant’Agata, πρόεδρος της Επιτροπής Ευρωπαϊκών Υποθέσεων της Γερουσίας και πρώην υπουργός Εξωτερικών της Ιταλίας, καλωσόρισε τους καλλιτέχνες του Shen Yun στη Γερουσία στις 31 Ιανουαρίου 2025. (Mary Man/The Epoch Times)

 

Η δύναμη της ομορφιάς 

Κατά τη διάρκεια της σεζόν του 2025, το Shen Yun θα παρουσιάσει σχεδόν 300 παραστάσεις σε τουλάχιστον 61 πόλεις, σε 14 ευρωπαϊκές χώρες, αγγίζοντας ένα κοινό 600.000 θεατών – μια πρωτοφανής κλίμακα. Ο Τέρζι το χαρακτήρισε ως αξιοσημείωτη επιτυχία πολιτιστικής διπλωματίας. «Πρόκειται για κάτι πραγματικά εξαιρετικό», σχολίασε, αποδίδοντας την ευρεία απήχηση του Shen Yun στην παρουσίαση της ανθρωπιάς, των αξιών, της ιστορικής γνώσης και του αρχαίου πολιτισμού της Κίνας: «Αντιπροσωπεύετε την ομορφιά, αντιπροσωπεύετε τη θεϊκή φύση του ανθρώπου – ο χορός είναι η τέλεια έκφραση όλων αυτών».

Επεσήμανε, επίσης, ότι οι καλλιτέχνες του Shen Yun είναι ασκούμενοι του Φάλουν Γκονγκ, μιας πνευματικής άσκησης που βασίζεται στις αρχές της αλήθειας, της καλοσύνης και της ανεκτικότητας, την οποία περιέγραψε ως «ένα κίνημα ειρήνης, αλήθειας, ελευθερίας – μια ανύψωση του χαρακτήρα και μια αναζήτηση του εσωτερικού πνεύματος, της εσωτερικής διάστασης του ανθρώπινου όντος».

Ο Τέρζι αναφέρθηκε και στην ευρεία αναγνώριση και υποστήριξη που έχει το Shen Yun στην Ιταλία και σε άλλα ελεύθερα έθνη. Παράλληλα, εξέφρασε τη λύπη του για τις προσπάθειες του Κομμουνιστικού Κόμματος της Κίνας (ΚΚΚ) να παρεμποδίσει τις παραστάσεις του Shen Yun, τονίζοντας τους μακροχρόνιους ιστορικούς δεσμούς της Ιταλίας με την Κίνα, που χρονολογούνται από προσωπικότητες όπως ο Μάρκο Πόλο και ο Ματτέο Ρίτσι, ο Ιταλός λόγιος που τιμάται στην Κίνα ως ένας σοφός από τη Δύση.

«Αυτό που μας φέρνει ο θίασός σας είναι ένας κόσμος ομορφιάς – μια ομορφιά ασταμάτητη», είπε.

Πρωτοχρονιάτικες ευχές και κοινές αξίες

Καθώς η επίσκεψη πραγματοποιήθηκε λίγες ημέρες μετά την κινεζική Πρωτοχρονιά, ο Τέρζι ευχήθηκε στους καλλιτέχνες να έχουν πάντα επιτυχία στην προσπάθειά τους να διαδώσουν τις αξίες που εκπροσωπούν.

Όπως είπε, οι αξίες του Shen Yun – η αλήθεια, η καλοσύνη και η ανεκτικότητα – είναι βαθιά ευθυγραμμισμένες με τα ευρωπαϊκά ιδεώδη, και συνιστούν «μια υποδειγματική κουλτούρα» που αντανακλά τα ίδια τα θεμέλια του ευρωπαϊκού πολιτισμού, όπως κατοχυρώνονται στις ευρωπαϊκές συνθήκες και τις ιστορικές παραδόσεις.

Ύστερα, προσέφερε ένα δώρο στο Shen Yun, το οποίο παρέλαβε η κύρια χορεύτρια Αντζέλια Γουάνγκ εκ μέρους του συνόλου.

Ο γερουσιαστής Giulio Terzi di Sant’Agata, πρόεδρος της Επιτροπής Υποθέσεων της ΕΕ της Γερουσίας και πρώην υπουργός Εξωτερικών της Ιταλίας, προσφέρει στο Shen Yun Performing Arts ένα δώρο κατά τη διάρκεια της επίσκεψης των καλλιτεχνών στην ιταλική Γερουσία στη Ρώμη, το οποίο δέχτηκε η κύρια χορεύτρια του Shen Yun Angelia Wang. (Ευγενική παραχώρηση του γερουσιαστή Giulio Terzi di Sant’Agata)

 

Μια Κίνα που δεν υποκύπτει στον κομμουνισμό

Ο Τέρζι υπογράμμισε την πολιτιστική σημασία του Shen Yun, το οποίο δημιουργήθηκε το 2006 από καλλιτέχνες από όλο τον κόσμο, κυρίως όμως από την Κίνα την οποία είχαν εγκαταλείψει λόγω των θρησκευτικών διώξεων του ΚΚΚ, αναζητώντας ελευθερία έκφρασης στο εξωτερικό.

«Από το Τόκυο μέχρι το Παρίσι, όλα αυτά τα χρόνια, το Shen Yun ζωντανεύει τον παραδοσιακό κινεζικό πολιτισμό για τον κόσμο μέσω του πολύχρωμου χορού του, με μεγάλη επιτυχία», δήλωσε ο Τέρζι σε δελτίο Τύπου στις 31 Ιανουαρίου μετά την επίσκεψη, εν όψει της πρεμιέρας του Shen Yun την 1η Φεβρουαρίου στη Ρώμη, προσθέτοντας: «Αύριο, το Shen Yun θα εμφανιστεί στη Ρώμη – τα εισιτήρια και για τις έξι παραστάσεις έχουν εξαντληθεί.»

Για τον Τέρζι η παράσταση αποτελεί υπόδειγμα «πολιτιστικής διπλωματίας», καθώς χρησιμοποιεί την τέχνη και την ομορφιά ως μέσα διάδοσης οικουμενικών αξιών. «Το Shen Yun είναι ο φορέας ενός παγκόσμιου μηνύματος αρμονίας, σεβασμού και, πάνω απ’ όλα, ελευθερίας», δήλωσε, καθώς, όπως ανέφερε, η ιστορία του Shen Yun αντιπροσωπεύει «μια Κίνα που δεν έχει υποκύψει στην ισοπέδωση της κομμουνιστικής ιδεολογίας», παρά τις συνεχείς προσπάθειες του καθεστώς να εξαφανίσει την παράδοση.

«Το Shen Yun είναι επίσης μια ιστορία θάρρους, ακριβώς επειδή υπήρξαν πολλά επεισόδια εκφοβισμού και μποϊκοτάζ όλα αυτά τα χρόνια, που αποδεικνύει ότι η ισχύς της ήσυχης δύναμης – στην προκειμένη περίπτωση του χορού – είναι ένα κρίσιμο στοιχείο για τον διαλόγου μεταξύ των λαών», είπε.

Ο ισχυρός αντίκτυπος της τέχνης

Η γερουσιαστής Τσίνζια Πελλεγκρίνο, υπέρμαχος των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, μίλησε για την επιτυχία των παραστάσεων του Shen Yun.

«Το ότι μεταφέρετε τις ιστορίες σας μέσω της τέχνης είναι ο καλύτερος τρόπος επικοινωνίας, διότι έτσι [το κοινό] εμπλέκεται περισσότερο και συναισθηματικά και οπτικά. Αυτές οι μέθοδοι έχουν πολύ ισχυρό αντίκτυπο», δήλωσε.

Πρόσθεσε δε ότι είχε λάβει και βιβλία σχετικά με τις εξαναγκαστικές αφαιρέσεις οργάνων που διαπράττει το ΚΚΚ με θύματα ασκούμενους του Φάλουν Γκονγκ, τα οποία τη βοήθησαν να «κατανοήσει τη βαρύτητα των μαζικών παραβιάσεων που διαπράττει το κινεζικό καθεστώς σε όλον τον κόσμο».

Το Φάλουν Γκονγκ, γνωστό και ως Φάλουν Ντάφα, απέκτησε τεράστια δημοτικότητα όταν άρχισε να διδάσκεται δημοσίως στην Κίνα και το εξωτερικό τη δεκαετία του 1990,  μέχρι το 1999 που το ΚΚΚ το απαγόρευσε εντελώς, ξεκινώντας εν μια νυκτί μια έντονη δίωξη. Ακόμα και σήμερα, οι ασκούμενοι του Φάλουν Γκονγκ στην Κίνα υπόκεινται σε διώξεις, συμπεριλαμβανομένων της αυθαίρετης κράτησης, των βασανιστηρίων και της εξαναγκαστικής αφαίρεσης οργάνων. Πληροφοριοδότες αποκάλυψαν πρόσφατα τις προσπάθειες της ηγεσίας του ΚΚΚ να εντείνει τη δίωξη των ασκούμενων του Φάλουν Γκονγκ στο εξωτερικό, συμπεριλαμβανομένης της στοχοποίησης του Shen Yun, την οποία οι υποστηρικτές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων έχουν χαρακτηρίσει διεθνή καταστολή.

Η Πελλεγκρίνο δήλωσε ακόμα  ότι θα εντείνει τις προσπάθειες ευαισθητοποίησης της κοινής γνώμης και του πολιτικού κόσμου για την εξαναγκαστική συλλογή οργάνων, σχεδιάζοντας να θέσει το θέμα σε επερχόμενη ακρόαση στη Γερουσία.

«Οφείλω να αναγνωρίσω ότι δεν υπάρχει αρκετή ενημέρωση σχετικά με αυτό το έγκλημα», δήλωσε.

Ένα μήνυμα ελπίδας

Ο παρουσιαστής του Shen Yun, Μασσιμιλιάνο Ρουσσάνο, μίλησε για αυτό που το Shen Yun ελπίζει να μεταφέρει στους νομοθέτες:

«Η αποστολή του Shen Yun είναι να αναβιώσει την ομορφιά και τις αξίες του αυθεντικού παραδοσιακού κινεζικού πολιτισμού, [να αφηγηθεί] μια ιστορία πέντε χιλιάδων ετών θεϊκού πολιτισμού.»

Είπε ακόμα ότι οι οικουμενικές αξίες της καλοσύνης, του θάρρους, της ανεκτικότητας, της συμπόνιας, της δικαιοσύνης και της αλήθειας έχουν εμπεδωθεί από τον κινεζικό λαό εδώ και χιλιετίες.

«Ανεξάρτητα από το από την προέλευση και την καταγωγή μας, όλοι μπορούμε να επωφεληθούμε από αυτές τις παραδοσιακές κινεζικές αξίες», πρόσθεσε.

Αναλύοντας τους λόγους για τους οποίους το ΚΚΚ αντιτίθεται στο Shen Yun, ανέφερε ότι «το Shen Yun αναβιώνει τον θεϊκά εμπνευσμένο πολιτισμό της Κίνας, αλλά το ΚΚΚ είναι επισήμως άθεο. Η ουράνια ομορφιά που παρουσιάζει το Shen Yun είναι ακριβώς αυτό που το καθεστώς επιδιώκει να διαφθείρει και να εξαφανίσει».

Ωστόσο, η αποστολή του Shen Yun υλοποιείται με επιτυχία σε όλον τον κόσμο και ο Ρουσσάνο δεν παρέλειψε να επισημάνει τη συντριπτική ζήτηση για το Shen Yun στη Ρώμη, η οποία δεν είχε φιλοξενήσει το Shen Yun από το 2018:

«Ακούγοντας ότι τα εισιτήρια για τις παραστάσεις εδώ στη Ρώμη εξαντλήθηκαν γρήγορα, μπορούμε να καταλάβουμε πόσο πολύ ο κόσμος λαχταρούσε να επιστρέψει το Shen Yun», σχολίασε.

«Η Ιταλία είναι μια εξαιρετική χώρα με ανεκτίμητη καλλιτεχνική παράδοση και πολιτισμό. Σήμερα βρισκόμαστε στη Ρώμη, την όμορφη αιώνια πόλη, μια από τις πηγές της καλλιτεχνικής και πολιτιστικής κληρονομιάς της Δύσης», τόνισε.

«Εκφράζουμε τη βαθύτατη εκτίμησή μας στον Καλλιτεχνικό Διευθυντή του Shen Yun για τη μετάδοση  ενός μοναδικού και σπάνιου μηνύματος ομορφιάς, ηθικής και πνευματικότητας. Η αναβίωση του παραδοσιακού κινεζικού πολιτισμού δεν πλουτίζει μόνο [τις ψυχές μας], αλλά δίνει και ελπίδα», δήλωσε ο Ρουσσάνο.

Μετά τη δεξίωση, οι καλλιτέχνες του Shen Yun περιηγήθηκαν στην ιστορική ιταλική Γερουσία. Γύρω από την αίθουσα, είναι χαραγμένες τέσσερεις κατευθυντήριες αρχές: Fortezza (Δύναμη), Diritto (Δικαιώματα), Concordia (Αρμονία) και Giustizia (Δικαιοσύνη).

Μετά την ξενάγηση, ο δημοτικός σύμβουλος της Ρώμης Φεντερίκο Ρόκκα εξέφρασε τη χαρά του για την παρουσία του Shen Yun.

«Μετά από παραστάσεις σε πρωτεύουσες σε όλον τον κόσμο, το Shen Yun έφτασε επιτέλους στη Ρώμη. Είναι τιμή μας να τους υποδεχόμαστε. Σας εύχομαι μεγάλη επιτυχία στις παραστάσεις σας και συνεχή καλή τύχη στο μέλλον», είπε.

Η βετεράνος χορεύτρια Αντζέλικα Γουάνγκ μοιράστηκε τις σκέψεις της:

«Αν και ανεβαίνω στη σκηνή για πάνω από μια δεκαετία, θεωρώ κάθε παράσταση απίστευτα πολύτιμη. Κάθε κοινό και κάθε παράσταση είναι εντελώς μοναδικά», είπε.

Εξήγησε ότι η αποστολή της διάδοσης του παραδοσιακού κινεζικού πολιτισμού και η βαθιά εκτίμηση του κοινού για την τέχνη κρατούν τους καλλιτέχνες σε εγρήγορση.

«Εξαιτίας αυτού, δεν αισθάνομαι ποτέ ότι είναι πολύ δύσκολο ή εξαντλητικό. Στην πραγματικότητα, αυτές οι προκλήσεις είναι αρκετά εύκολο να ξεπεραστούν», είπε.

Της Mary Man

 

Η Epoch Times είναι υπερήφανος χορηγός του Shen Yun Performing Arts. Καλύπτουμε τις αντιδράσεις του κοινού του Shen Yun από την ίδρυσή του το 2006.

Μοάι: Μια ιαπωνική παράδοση που στηρίζει τους ανθρώπους από την παιδική ηλικία μέχρι τα βαθιά γεράματα

Όταν αρχίζουμε να φροντίζουμε την υγεία μας, συχνά επικεντρωνόμαστε στα βασικά: τι τρώμε, πόσο γυμναζόμαστε και πόσο καλά κοιμόμαστε. Όλα αυτά είναι ζωτικής σημασίας, αλλά το ίδιο ισχύει και για τις άυλες ανάγκες μας για ουσιαστικές σχέσεις και για έναν σκοπό στη ζωή μας.

Στην Οκινάουα, όπου ζουν μερικοί από τους υγιέστερους και μακροβιότερους ανθρώπους στον πλανήτη, η φροντίδα αυτών των άυλων πτυχών αποτελεί βασικό μέρος του πολιτισμού τους και αντικατοπτρίζεται σε πρακτικές όπως το μοάι.

Η λέξη μοάι σημαίνει «συναντιέμαι για έναν κοινό σκοπό».

Ένα μοάι είναι μια ομάδα ισόβιων φίλων που αλληλοϋποστηρίζονται κοινωνικά, οικονομικά, συναισθηματικά και πνευματικά. Αυτή η κάπως επίσημη σχέση δημιουργείται κατά τη διάρκεια της παιδικής ηλικίας και προορίζεται να διαρκέσει σε όλη τη διάρκεια της ζωής των ανθρώπων.

Οι φίλοι μοάι συναντιούνται τακτικά – μηνιαίως, εβδομαδιαίως, ακόμη και καθημερινά – για να συνομιλούν, να αναπολούν, να μοιράζονται συμβουλές και να υποστηρίζουν ο ένας τον άλλον σε οτιδήποτε συμβαίνει στη ζωή τους. Πολλοί Ιάπωνες ανήκουν σε περισσότερα από ένα μοάι.

Αυτή η ιαπωνική παράδοση διατηρείται εδώ και εκατοντάδες χρόνια και εξακολουθεί να επιβιώνει (και να ευδοκιμεί) στην Οκινάουα.

Η έννοια του μοάι έχει αποσπάσει πρόσφατα την προσοχή λόγω της έρευνας για τις Γαλάζιες Ζώνες που διεξήγαγε ο εξερευνητής του National Geographic και συγγραφέας Νταν Μπούτνερ. Σύμφωνα με την έρευνα, τα μοάι της Οκινάουα θεωρούνται ένας από τους λόγους για τους οποίους διαθέτει την υψηλότερη συγκέντρωση αιωνόβιων και υπεραιωνόβιων ανθρώπων στον κόσμο.

Οι κάτοικοι της Οκινάουα και τα μυστικά της μακροζωίας

Οι ερευνητές προσπαθούν εδώ και δεκαετίες να προσδιορίσουν τι κάνει την Οκινάουα και τους κατοίκους της τόσο εξαιρετικούς. Σύμφωνα με ένα άρθρο του BBC, για κάθε 100.000 κατοίκους, η Οκινάουα έχει 68 εκατοντάχρονους – ποσοστό υπερτριπλάσιο από αυτό που αντιστοιχεί σε πληθυσμούς των ΗΠΑ του ίδιου μεγέθους. Ακόμα και για τα ιαπωνικά δεδομένα, οι κάτοικοι της Οκινάουα έχουν αξιοσημείωτη μακροζωία, με 40% περισσότερες πιθανότητες να ζήσουν μέχρι τα 100 σε σχέση με άλλους Ιάπωνες.

Δεν πρόκειται για ένα πρόσφατο φαινόμενο: εδώ και αιώνες, πολλοί από τους κατοίκους της Οκινάουα ζουν μέχρι τα 100. Στο αγροτικό χωριό Ογκίμι, που βρίσκεται στο βόρειο τμήμα του κύριου νησιού της Οκινάουα, υπάρχει ένα μικρό πέτρινο σημάδι με χαραγμένη στα ιαπωνικά μια δήλωση των γερόντων του χωριού. Σε πρόχειρη μετάφραση, λέει:

«Στα 80 σου είσαι απλώς νεαρός. Στα 90 σου, αν οι πρόγονοί σου σε καλέσουν στον παράδεισο, ζήτησέ τους να περιμένουν μέχρι να γίνεις 100… τότε μπορεί να το σκεφτείς.»

Τι μπορούμε να μάθουμε από τους κατοίκους της Οκινάουα;

Ο Κραιγκ Γουίλκοξ, καθηγητής δημόσιας υγείας και γεροντολογίας στο Διεθνές Πανεπιστήμιο της Οκινάουα, λέει ότι αυτό το φαινόμενο οφείλεται σε τρεις παράγοντες: τη διατροφή, τις κοινωνικές συνήθειες και τη γενετική. Ο κος Γουίλκοξ είναι επίσης ένας από τους κύριους ερευνητές της Okinawa Centenarian Study (Έρευνα για τους αιωνόβιους της Οκινάουα), η οποία ερευνά τη μακροζωία στην Οκινάουα από το 1975.

Έρευνες έχουν δείξει τη σημασία των κοινωνικών σχέσεων για την υγεία και τη μακροζωία. (beeboys/Shutterstock)

 

«Η μακροζωία σχετίζεται κατά τα δύο τρίτα με τη διατροφή και τον τρόπο ζωής – το υπόλοιπο είναι γενετική. Σε γενικές γραμμές, αν θέλετε να φτάσετε τα 100, χρειάζεστε τον γενετικό “εκτοξευτή πυραύλων” και όχι μόνο μια καλή διατροφή», δήλωσε ο κος Γουίλκοξ. «Δεν έχουμε εξετάσει αν η Οκινάουα έχει ή όχι γενετικό πλεονέκτημα σε σχέση με άλλα μέρη της Ιαπωνίας, αλλά οι οικογένειες εδώ χαρακτηρίζονται σε μεγάλο βαθμό από μακροζωία».

Έπειτα, υπάρχει ο τρόπος με τον οποίο η κοινωνική υποστήριξη ενσωματώνεται στην κοινωνία της Οκινάουα μέσω των μοάι. Αυτός ο κοινωνικός μηχανισμός φέρνει κοντά ομάδες ανθρώπων με κοινά ενδιαφέροντα, επιτρέποντάς τους να αναπτύξουν ισχυρούς συναισθηματικούς δεσμούς που διαρκούν μια ζωή. Ο κος Μπούτνερ είπε ότι αυτό είναι ένα κρίσιμο στοιχείο για να ζήσει κανείς μια μεγάλη ζωή, σημειώνοντας ότι «η μοναξιά είναι τόσο κακή για την υγεία όσο και το κάπνισμα».

Ο κος Γουίλκοξ είπε ότι το να ανήκει κανείς σε πολλαπλά μοάι είναι σύνηθες φαινόμενο. «Γνωρίζω έναν άνθρωπο στο Ογκίμι που ανήκει σε επτά», είπε. «Και οι άνθρωποι είναι πιστοί στα μοάι τους- συνάντησα μια ομάδα 80χρονων γυναικών σε ένα απομακρυσμένο νησί που ήταν μαζί σε ένα μοάι από τότε που πήγαιναν στο δημοτικό σχολείο. Είμαι κι εγώ σε ένα – το κοινό μας ενδιαφέρον είναι η βραδυφαγία.»

Η ιστορία των μοάι

Τα μοάι έχουν μακρά ιστορία στην Ιαπωνία. Ξεκίνησαν πριν από εκατοντάδες χρόνια ως ένας τρόπος για να έχουν τα χωριά το δικό τους σύστημα αυτόνομης οικονομικής υποστήριξης. Τα μοάι σχηματίστηκαν αρχικά για να συγκεντρώνουν τους πόρους ενός ολόκληρου χωριού για διάφορα έργα ή δημόσια έργα. Αν κάποιος στο χωριό χρειαζόταν χρήματα για να αγοράσει γη, να πληρώσει ιατρικούς λογαριασμούς ή να αντιμετωπίσει μια έκτακτη ανάγκη, τα χρήματα συγκεντρώνονταν τοπικά για να βοηθηθούν τα μέλη της κοινότητας.

Σήμερα, τα μοάι έχουν εξελιχθεί περισσότερο σε ένα κοινωνικό δίκτυο υποστήριξης, βοηθώντας τους ανθρώπους να παραμένουν συνδεδεμένοι και να συμμετέχουν στις κοινότητές τους από την παιδική ηλικία μέχρι τα 100 τους και ακόμα περισσότερο.

Η επιστήμη των κοινωνικών δεσμών

Επιστημονικές μελέτες έχουν επίσης καταδείξει τον αντίκτυπο που έχουν οι κοινωνικοί δεσμοί στην υγεία και την ευημερία μας.

Η μελέτη ορόσημο Social Relationships and Health (Κοινωνικές σχέσεις και υγεία), που δημοσιεύθηκε στο Science το 1988, επεσήμανε ότι οι έρευνες έχουν αποδείξει ότι οι κοινωνικές σχέσεις επηρεάζουν την υγεία και ότι οι προοπτικές μελέτες δείχνουν σταθερά ότι ο κίνδυνος θανάτου είναι αυξημένος μεταξύ των ατόμων με λίγες ή με χαμηλής ποιότητας κοινωνικές σχέσεις. Η μελέτη αναφέρει επίσης ότι οι έρευνες σε ανθρώπους και ζώα δείχνουν ότι η κοινωνική απομόνωση ή η έλλειψη κοινωνικών δεσμών αποτελεί σημαντικό παράγοντα κινδύνου για τη θνησιμότητα από μια ευρεία ποικιλία αιτιών. Στις δεκαετίες που ακολούθησαν, τα ευρήματα αυτά επιβεβαιώνονται κατ’ επανάληψη.

Όσοι έχουν στενούς κοινωνικούς δεσμούς βιώνουν γενικά λιγότερο άγχος, είναι πιο ευτυχισμένοι και ζουν περισσότερο. (Monkey Business Images/Shutterstock)

 

Ένα άρθρο του 2017 που δημοσιεύθηκε στο American Journal of Lifestyle Medicine εξηγεί ότι από τις ψυχολογικές θεωρίες μέχρι τις πρόσφατες έρευνες, υπάρχουν σημαντικές ενδείξεις ότι η κοινωνική υποστήριξη και το αίσθημα σύνδεσης βοηθούν τους ανθρώπους να διατηρήσουν έναν υγιή δείκτη μάζας σώματος, να ελέγξουν το σάκχαρο στο αίμα, να αυξήσουν τις πιθανότητες επιβίωσης από τον καρκίνο, να μειώσουν την καρδιαγγειακή θνησιμότητα, να μειώσουν τα συμπτώματα της κατάθλιψης, να μετριάσουν τα συμπτώματα της διαταραχής μετατραυματικού στρες και να βελτιώσουν τη συνολική ψυχική τους υγεία. Το άρθρο προσθέτει ότι το αντίθετο της κοινωνικής σύνδεσης – η κοινωνική απομόνωση – έχει αρνητικές επιπτώσεις στην υγεία και τείνει να αυξάνει τα καταθλιπτικά συμπτώματα καθώς και τη θνησιμότητα.

Τελευταίες σκέψεις

Όπως ήδη αναφέραμε, έρευνες έχουν επανειλημμένα δείξει ότι η ποσότητα και η ποιότητα των κοινωνικών μας σχέσεων επηρεάζουν την υγεία και την ευημερία μας. Όσοι έχουν στενές σχέσεις με τους άλλους βιώνουν γενικά λιγότερο άγχος, είναι πιο ευτυχισμένοι και ζουν περισσότερο. Αντίθετα, οι ηλικιωμένοι που δεν έχουν στενές φιλικές σχέσεις έχουν περισσότερες πιθανότητες να αναπτύξουν χρόνιες ασθένειες, όπως καρδιακές παθήσεις, διαβήτη και κατάθλιψη, και διατρέχουν υψηλότερο κίνδυνο εγκεφαλικού επεισοδίου.

Έτσι, αν και η σωστή διατροφή, ο περιορισμός του στρες και ο ποιοτικός ύπνος είναι σημαντικοί παράγοντες για μια υγιή ζωή, εξίσου σημαντικό είναι και το να μιλάτε με τους ανθρώπους και να βρίσκετε τακτικά χρόνο για να συναντιέστε με φίλους. Φυσικά, οι κοινωνικοί δεσμοί δεν είναι μόνο θέμα υγείας, αλλά κάνουν επίσης τον χρόνο μας εδώ πιο ευχάριστο και μεταφέρουν αυτή τη χαρά και στους άλλους.

Οι στενές κοινωνικές σχέσεις αποτελούν σημαντικό παράγοντα υγείας, ευτυχίας και ευεξίας. (DavideAngelini/Shutterstock)

 

Της Emma Suttie, D.Ac, AP

Επιμέλεια: Αλία Ζάε

 

Χρήσιμες δεξιότητες που μπορούμε να διδάξουμε στην επόμενη γενιά

Πριν από μερικά χρόνια, βρήκα μια παλιά φωτογραφία της προγιαγιάς μου. Στέκεται στην ξεχαρβαλωμένη, ξύλινη βεράντα ενός σπιτιού που θα μπορούσε να περιγραφεί μόνο ως ετοιμόρροπη παράγκα, κρατώντας έναν κουβά γάλα και ρίχνοντάς το σε μια συσκευή που διαχωρίζει το γάλα από την κρέμα γάλακτος. Στη βεράντα μαζί της βρίσκονται δύο νεαρά αγόρια και πρέπει να ξέρετε ότι ο χρόνος που περνούσαν με τη γιαγιά περιελάμβανε μαθήματα για το πώς να αρμέγουν μια αγελάδα και στη συνέχεια να το επεξεργάζονται μέσω ενός διαχωριστή κρέμας.

Ο μπαμπάς μου και τα αδέλφια του είχαν μια πλούσια παιδική ηλικία, αποκομίζοντας πανάρχαιες σοφίες και δεξιότητες από τους παππούδες και τις γιαγιάδες τους, που ήταν έτοιμοι και πρόθυμοι να τους διδάξουν. Σε έναν κόσμο με έξυπνα smartphones και εθιστικά βιντεοπαιχνίδια, αυτή η σοφία και αυτές οι δεξιότητες μπορεί να χαθούν για πάντα αν οι παππούδες και οι γιαγιάδες και άλλοι ενήλικες δεν αναλάβουν να τα διδάξουν ενεργά.

Σκεφτείτε τη ζωή σας και απαριθμήστε τις πρακτικές δεξιότητες που μάθατε στην πορεία. Ακόμα και αν σας χωρίζουν πολλά χιλιόμετρα από τα εγγόνια, τα ανίψια και τα ανίψια σας, θα μπορούσατε να τους διδάξετε εξ αποστάσεως κάποιες βασικές δεξιότητες μέσω βίντεο. Ο πατέρας μου στέλνει τακτικά μικρά βίντεο που δείχνουν πώς καταφέρνει να αναπαράγει τη συκιά του!

Αναρωτιέστε από πού να ξεκινήσετε; Ακολουθούν μερικές προτάσεις.

Μαγειρική και ζαχαροπλαστική

Ποιες οικογενειακές συνταγές θα μπορούσατε να μοιραστείτε με τα εγγόνια σας; Μια από τις πιο πολύτιμες συνταγές μου είναι η συνταγή “Shlumgum” γραμμένη με τον καλλιγραφικό γραφικό χαρακτήρα της γιαγιάς μου. Ξέρει η νεότερη γενιά της οικογένειάς σας πώς να μαγειρεύει από το μηδέν και να ψήνει μια φρατζόλα ψωμί; Το φαγητό συνδέεται συχνά με την οικογενειακή ιστορία και τις πολιτιστικές παραδόσεις. Ίσως είναι ευκαιρία να τις θυμηθείτε, να τις ξεσκονίσετε (μεταφορικά μιλώντας!) και να καλέσετε μερικούς νέους να μαγειρέψουν μαζί.

 Ιστορίες από τα παλιά

Διηγούμενοι ιστορίες από το παρελθόν, συντηρούμε και μεταδίδουμε παράλληλα στη νεότερη γενιά τις οικογενειακές ρίζες μας, τη γλώσσα, τα έθιμα και τις γιορτές. (StockLite/Shutterstock)

 

Έχετε έναν ολόκληρο θησαυρό από ιστορίες της παιδική σας ηλικίας και ιστορίες που σας έχουν αφηγηθεί οι δικοί σας παππούδες και γιαγιάδες σας και άλλοι ενήλικες. Αυτές είναι πολύτιμες όχι μόνο για εσάς αλλά και για τα εγγόνια σας. Αντί να τις αφήσετε να χαθούν στην ομίχλη του χρόνου, μοιραστείτε τις με τα παιδιά όλων των ηλικιών και αυτά όχι μόνο θα αγαπήσουν αυτές τις ιστορίες, αλλά μπορείτε να είστε σίγουροι ότι θα τις διηγηθούν και στα δικά τους παιδιά κάποια μέρα. Ακόμα καλύτερα, γράψτε αυτές τις ιστορίες και εκδώστε τις μόνοι σας. Ακόμη και ένα απλό PDF που μπορεί να μοιραστεί μεταξύ των μελών της οικογένειας θα είναι μια μέρα ανεκτίμητο.

Μαστορέματα και κατασκευές

Η ξυλουργική, η σαπωνοποιεία, η ενασχόληση με τα θεραπευτικά βότανα όχι μόνο προσφέρουν πλούσιες γνώσεις, αλλά και ισχυροποιούν τους δεσμούς μεταξύ της παλαιότερης και της νεότερης γενιάς.(Studio Romantic/Shutterstock)

 

Αν μπορείτε να φτιάξετε μόνοι σας την απόφραξη του νεροχύτη σας, να βάψετε ένα δωμάτιο, να αλλάξετε ένα λάστιχο ή να επισκευάσετε μια αλυσίδα ποδηλάτου, πρέπει να ευχαριστείτε αυτόν που σας το δίδαξε. Τα σχολεία δεν διδάσκουν πλέον αυτές τις πρακτικές δεξιότητες – αν δεν διδάξουμε εμείς τη νέα γενιά, ποιος θα το κάνει; Πρόκειται για δεξιότητες που όχι μόνο μας είναι χρήσιμες καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής μας, αλλά μπορούν να οδηγήσουν ακόμα και σε μια καριέρα.

Ο επιδέξιος χειρισμός ενός κατσαβιδιού, ενός σφυριού ή άλλων εργαλείων είναι μια επίκτητη δεξιότητα. Στην αρχή, αισθάνεστε άβολα. Δεν είστε σίγουροι για το πόση πίεση ή δύναμη πρέπει να χρησιμοποιήσετε. Το εργαλείο γλιστράει ή χάνει το στόχο του ξανά και ξανά. Τα εργαλεία είναι απλά, αλλά η κατάκτησή τους όχι και τόσο.

Κάντε έναν κατάλογο με όλα όσα ξέρετε να επισκευάζετε, τα συνήθη έργα βελτίωσης του σπιτιού και τη συντήρηση του αυτοκινήτου. Πιθανότατα θα καταλήξετε με έναν εντυπωσιακό κατάλογο και τώρα χρειάζεστε απλώς έναν ή δύο μαθητές για να περάσετε μαζί δημιουργικές και ευχάριστες στιγμές!

Κηπουρική

Η κηπουρική απαιτεί χρόνο, υπομονή και γνώσεις που αποκτώνται με την πάροδο πολλών ετών. Όπως απολαμβάνει ένας κηπουρός την ύπαιθρο, τον ήλιο, τον καθαρό αέρα, την καλλιέργεια των φυτών και την παρακολούθηση της ανάπτυξής τους, το ίδιο συμβαίνει και με τα παιδιά. Αρκεί να τα καλέσετε στον κήπο και να τους μάθετε πώς να καλλιεργούν λουλούδια και λαχανικά.

Χειροτεχνίες

Είναι τυχερό το παιδί του οποίου η γιαγιά ή ο παππούς ασχολούνται με χειροτεχνίες και κατασκευές. Το πλέξιμο, το βελονάκι, το κέντημα, το ράψιμο και άλλες χειροτεχνίες όχι μόνο παράγουν πρακτικά και όμορφα αποτελέσματα, αλλά βοηθούν επίσης στη βελτίωση του συντονισμού των ματιών-χεριών και των λεπτών κινητικών δεξιοτήτων.

Τα παιδιά μπορούν να διδαχθούν επίσης για την παρασκευή σαπουνιού, τα θεραπευτικά βότανα και την ξυλουργική, εμπλουτίζοντας την προσωπικότητα και τις γνώσεις τους, αποκτώντας ωριμότητα και εμπιστοσύνη στις ικανότητες τους και ενισχύοντας τους δεσμούς με τον παππού και τη γιαγιά.

Καλοί τρόποι και ετικέτα

“Δεν βάζουμε τους αγκώνες μας πάνω στο τραπέζι! Δεν μιλάμε με το στόμα γεμάτο φαγητό! Ανοίγουμε τις πόρτες για τις κυρίες!” Οι καλοί τρόποι δεν φεύγουν ποτέ από τη μόδα και το άτομο που τους εφαρμόζει δείχνει σεβασμό και εκτίμηση για τους άλλους. Η εθιμοτυπία περιλαμβάνει τη γνώση του πιρουνιού που πρέπει να χρησιμοποιήσετε σε ένα επίσημο περιβάλλον και πώς να συστηθείτε κατάλληλα. Αυτές οι δεξιότητες είναι διακριτικές, ωστόσο κάνουν ισχυρή εντύπωση τόσο στο εργασιακό όσο και στο φιλικό περιβάλλον μας. Η έλλειψή τους δε είναι ακόμα εντυπωσιακότερη.

Ζωή στην ύπαιθρο

Κατασκήνωση, ψάρεμα, ταξίδι με σακίδιο, μαγείρεμα σε φωτιά – αυτές τις τόσο περιπετειώδεις και συναρπαστικές δραστηριότητες όλο και λιγότερα παιδιά έχουν την ευκαιρία να τις ζήσουν και να μάθουν όσα σχετίζονται με αυτές. Παρόλα αυτά, είναι εξαιρετικά σημαντικές για μάθουμε να εκτιμούμε και να αγαπάμε τη φύση. Δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι πολλά παιδιά σήμερα φοβούνται να βρεθούν στη φύση – την απεραντοσύνη, την ησυχία, τις κατάμαυρες νύχτες. Και πάλι, αν δεν μεταδώσετε εσείς αυτές τις δεξιότητες και αυτές τις γνώσεις, ποιος θα το κάνει;

Κτηνοτροφία

Κοτόπουλα, κατσίκες, μέλισσες, πάπιες – όποια κι αν είναι η εμπειρία σας στη φροντίδα ζώων, μην την κρατάτε για τον εαυτό σας. Τα παιδιά έλκονται από τη φύση τους από τα ζώα και το να μαθαίνουν πώς να φροντίζουν ένα άλλο ζωντανό πλάσμα τους εμφυσά μια αίσθηση ευθύνης και συμπόνιας. Μαθαίνουν τη σημασία της ικανοποίησης των αναγκών ενός άλλου όντος και ευαισθητοποιούνται απέναντι στις ανάγκες και τα συναισθήματά του.

Μουσικές δεξιότητες

Τα παιδιά έχουν μια εγγενή αγάπη για τη μουσική. (Tonet Gandia/Shutterstock)

 

Αν έχετε μουσικές δεξιότητες είτε παίζετε κάποιο όργανο ή τραγουδάτε είτε απλά αγαπάτε τη μουσική γενικά, αυτό είναι υπέροχο για παιδιά κάθε ηλικίας. Σας αρέσει η τζαζ ή κάποιο άλλο είδος μουσικής; Μεταδώστε το στην επόμενη γενιά. Αφήστε τα να ακούσουν τους αγαπημένους σας συνθέτες και ερμηνευτές. Ξέρετε να παίζετε κάποιο όργανο; Τα μαθήματα μουσικής μπορεί να είναι ακριβά και απρόσιτα για πολλές οικογένειες, αλλά τα μαθήματα που διδάσκονται από έναν στενό φίλο ή μέλος της οικογένειας όχι μόνο μεταδίδουν τις γνώσεις αλλά συσφίγγουν και τις σχέσεις.

Εξερεύνηση της φύσης

Οι περίπατοι στη φύση, η παρατήρηση πουλιών, οι γνώσεις για τα διάφορα δέντρα και βότανα, τα ονόματα τους και οι ιδιότητες τους, ο κόσμος των εντόμων και των άλλων κατοίκων του δάσους, όλα αυτά διδάσκουν δεξιότητες παρατήρησης καθώς και εκτίμηση για τη φύση και το περιβάλλον. Επίσης, η απόλαυση της ομορφιάς της φύσης και η αποσύνδεση από την τεχνολογία κεντρίζει τη δημιουργικότητα και την περιέργεια.

Πολιτιστικές παραδόσεις

Κάθε παιδί έχει μια πλούσια κληρονομιά πολιτισμικών παραδόσεων, αλλά λίγα από αυτά μαθαίνουν κάτι σχετικά. Μοιραστείτε αυτές τις παραδόσεις και τις ιστορίες και μεταδώστε τες όπως ακριβώς μεταβιβάστηκαν σε εσάς. Οι οικογενειακές ρίζες, η γλώσσα, τα έθιμα και οι γιορτές αξίζει να διατηρηθούν και να περάσουν στην επόμενη γενιά.

Πολύ συχνά, απορρίπτουμε την αξία όσων γνωρίζουμε και έχουμε βιώσει, αλλά ο καθένας από εμάς είναι μια εγκυκλοπαίδεια μοναδικών αναμνήσεων, εντυπώσεων και μαθημάτων που μπορούν να εμπλουτίσουν τους αγαπημένους μας, ιδίως τους νεότερους.

 

Της Lisa Bedford

Επιμέλεια: Αλία Ζάε

Μπουρανί της Καθαράς Δευτέρας

Το μπουρανί, το «φαγητό των φτωχών», είναι μια χυλωμένη χορτόσουπα που την τρώνε όλο το χρόνο στον Τύρναβο. Ειδικά την Καθαρά Δευτέρα, στο έθιμο του Μπουρανίου, τη μαγειρεύουν άνδρες και την καταναλώνουν με ευχαρίστηση οι καρναβαλιστές στη γιορτή του Φαλλού, με λαγάνα και την πατροπαράδοτη «φασολάδα στο καζάνι»!

Υλικά

Για 4 άτομα

1 και 1/2 κιλό σπανάκι και τσουκνίδα αντίστοιχα (και ό,τι άλλα άγρια χόρτα υπάρχουν ανάλογα την εποχή)
3 κουταλιές σούπας αλεύρι
1 λεμόνι
1 ποτήρι ελαιόλαδο
αλάτι, πιπέρι
2 ποτήρια νερό

Εκτέλεση

Πλένουμε καλά τα χόρτα και τα κόβουμε σε μεσαίου μεγέθους κομμάτια.

Τα ζεματίζουμε χωρίς νερό μέσα σε βαθιά κατσαρόλα μέχρι να αχνιστούν και να πέσει λίγο όγκος τους.

Μετά από 10 λεπτά περίπου ρίχνουμε μέσα 2 ποτήρια νερό, αλάτι, πιπέρι, το μισό ποτήρι λάδι και το λεμόνι σε χυμό.

Χαμηλώνουμε το μάτι στο μισό και τα αφήσουμε να βράσουν για μία-μιάμιση ώρα. Όσο πιο πολύ βράσουν τόσο το καλύτερο.

Εν τω μεταξύ ετοιμάζουμε τον χυλό. Σε ένα ποτήρι λίγο με χλιαρό νερό διαλύουμε το αλεύρι καλά, να μην σβολιάσει.

Όταν περάσει η ώρα βρασμού, ρίχνουμε μέσα το διαλυμένο αλεύρι, γιατί θέλουμε η σούπα μας να χυλώσει. Ανακατεύουμε συνεχώς για να μην κολλήσει το φαγητό στον πάτο.

Προσθέτουμε και το υπόλοιπο λάδι, και μετά από 5 λεπτά το κατεβάζουμε από τη φωτιά. Είναι έτοιμο!

Σερβίρεται πάντα με μπόλικο λεμόνι και πιπέρι.

* Μια παραλλαγή είναι αφού ζεματίσουμε τα σπανάκια και τα χόρτα μέσα σε μια διαφορετική κατσαρόλα με λαδάκι, τα τσιγαρίζουμε με ένα ψιλοκομμένο κρεμμύδι και μετά συνεχίζουμε με το νερό και τα υπόλοιπα.

Καλή σας όρεξη!

Πηγή: cookpad

Κις λορέν: μια τάρτα με ιστορία

Η κις λορέν γεννήθηκε στη Λορραίνη, αλλά κατέκτησε όλον τον κόσμο, τόσο με την αυθεντική της μορφή όσο στις διάφορες παραλλαγές της.

«O βασιλιάς μπορεί να περιμένει, η κις όχι», λέει μια παλιά παροιμία της Λορραίνης. Γύρω στα τέλη του 16ου αιώνα εμφανίζεται η παλαιότερη γραπτή αναφορά στην εμβληματική σπεσιαλιτέ της εν λόγω περιοχής της βορειοανατολικής Γαλλίας, που άλλαξε και ξαναάλλαξε χέρια μεταξύ των Γερμανών και των Γάλλων πολλές φορές μέσα στα χρόνια, για να καταλήξει εν τέλει στους τελευταίους.

Η λέξη quiche προέρχεται από το kuchen, που σημαίνει «κέικ, τούρτα» στα γερμανικά, και αντικατοπτρίζει το ‘πινγκ πονγκ’ που διαμόρφωσε την ιδιαίτερη κουλτούρα της περιοχής, η οποία πλέκει στο πολιτισμικό υφαντό της στοιχεία και των δύο χωρών. Η κις λορέν (quiche lorraine) αρχικά ήταν μια ανοιχτή πίτα με υλικά από τις τοπικές φάρμες, που φτιαχνόταν συνήθως τις μέρες που έψηναν ψωμί. Είχε ως βάση τριφτή ζύμη ψωμιού και ως γέμιση το μείγμα migaine, δηλαδή αυγά χτυπημένα με κρέμα (crème fraîche) – τον 19ο αιώνα στη συνταγή προστέθηκε και μπέικον ή λαρδί.

Η επώνυμη σπεσιαλιτέ βρήκε τον δρόμο για το Παρίσι την εποχή του γαλλοπρωσικού πολέμου. Όταν το 1870 οι Πρώσοι κατέλαβαν την Αλσατία και τη Λορραίνη, πολλοί κάτοικοι των δύο περιοχών μετανάστευσαν στη γαλλική πρωτεύουσα. Την τάρτα της ιδιαίτερης πατρίδας τους άρχισε να τη βρίσκει κανείς σε καφέ και μπρασερί. Από εκεί ήταν ζήτημα χρόνου να ταξιδέψει στον υπόλοιπο κόσμο. Σε εστιατόρια, σπίτια, ακόμη και σε… ταινίες. O Άλφρεντ Χίτσκοκ, που αγαπούσε ιδιαίτερα τις κις λορέν, έβαλε στο «Κυνήγι του κλέφτη» τον Κάρι Γκραντ να απολαμβάνει μία στο μπαλκόνι του, με φόντο τις ελβετικές Άλπεις, μην παραλείποντας να παινέψει την οικονόμο του που την ετοίμασε, για την αέρινη ζύμη της. Το 1955 που βγήκε στις αίθουσες το φιλμ η γαλλική τάρτα είχε ήδη πολλούς φίλους σε διάφορα σημεία του πλανήτη.

Μια συνταγή από την παλιά Αθήνα

Ζαμπόν, αυγά και τριμμένα ελληνικά τυριά (γραβιέρα, κασέρι κλπ) σε μια κις λορέν με βουτυρένια αρώματα, που θα τη χαρείτε και σε ένα τραπέζι με την οικογένεια ή τους φίλους, αλλά και μόνη της, με σαλάτα.

Υλικά

Για 12 μερίδες

Για τη ζύμη

  • 1/2 κιλό αλεύρι για όλες τις χρήσεις
  •  1/2 φλιτζ. τσαγιού βούτυρο αγελάδας, σε κύβους και λίγο για τη φόρμα
  •  1/2 φλιτζ. τσαγιού ελαιόλαδο
  •  1/2 φλιτζ. τσαγιού φρέσκο γάλα και λίγο ακόμα, αν χρειαστεί
  •  1/2 κουτ. γλυκού μπέικιν πάουντερ

Για τη γέμιση

  • 1 λίτρο φρέσκο γάλα
  •  3 κουτ. σούπας αλεύρι
  •  1 κουτ. σούπας βούτυρο, σε θερμοκρασία δωματίου
  •  350 γρ. τριμμένα τυριά, όπως γραβιέρα, κασέρι, κεφαλογραβιέρα κ.ά.
  •  200 γρ. ζαμπόν, ψιλοκομμένο
  •  3 αυγά, χτυπημένα
  •  πιπέρι
  •  3 φέτες μπέικον, ψιλοκομμένες, προαιρετικά

Εκτέλεση

Η ζύμη

  1. Σε ένα μεγάλο μπολ ζυμώνουμε όλα τα υλικά μαζί, μέχρι να γίνει μια ζύμη λεία και ομοιογενής, χωρίς να τη δουλέψουμε υπερβολικά, για να μη διαχωριστεί το βούτυρο.
  2. Αν βγει πολύ σφιχτή, προσθέτουμε ελάχιστο γάλα.
  3. Τη σκεπάζουμε με πετσέτα και τη βάζουμε για 1 ώρα στο ψυγείο.
  4. Βγάζουμε τη ζύμη, τη μεταφέρουμε σε αλευρωμένο πάγκο και την ανοίγουμε με τον πλάστη σε φύλλο 36 εκ.
  5. Το απλώνουμε μέσα σε μια βουτυρωμένη φόρμα για τάρτα με διάμετρο 30 εκ. και με ένα πιρούνι το τρυπάμε σε διάφορα σημεία.
  6. Ψήνουμε τη βάση σκέτη, στους 180°C για περίπου 15 λεπτά, και την αφήνουμε να κρυώσει.

Η γέμιση

  1. Σε ένα μπολ αναμειγνύουμε τα υλικά της γέμισης, προσέχοντας να διαλυθεί εντελώς το αλεύρι και να μη μείνουν σβόλοι.
  2. Απλώνουμε τη γέμιση στην ψημένη βάση της τάρτας και ψήνουμε στους 170°C για περίπου 30 λεπτά, μέχρι να σταθεροποιηθεί (δοκιμάζουμε με ένα μαχαίρι).
  3. Στο τέλος τη βάζουμε σε καυτό γκριλ, στους 200°C, να γκρατιναριστεί για λίγα λεπτά, προσέχοντας να μην καεί.
  4. Αν θέλουμε, σοτάρουμε το μπέικον και το απλώνουμε από πάνω.

Καλή όρεξη!

Πηγές: Γαστρονόμος (Μια συνταγή από την παλιά Αθήνα και Η ιστορία μιας διάσημης τάρτας)

 

 

 

Ξάνθη: 60 χρόνια ζωής για το φημισμένο καρναβάλι και τις Θρακικές Λαογραφικές Εορτές

Το πιο ζωντανό και εντυπωσιακό γεγονός της πόλης με τα χίλια χρώματα πλησιάζει στην κορύφωσή του, καθώς απομένουν δυο εικοσιτετράωρα για τη μεγάλη καρναβαλική παρέλαση της Ξάνθης, που ταυτόχρονα θα σημάνει και την ολοκλήρωση των Θρακικών Λαογραφικών Εορτών (ΘΛΕ) που φέτος συμπλήρωσαν εξήντα χρόνια ζωής.

Οι Θρακικές Λαογραφικές Εορτές, που ειδικά φέτος ξεκίνησαν νωρίτερα από κάθε άλλη χρονιά, αποτελούν το μακροβιότερο πολιτιστικό γεγονός της περιοχής, με το καρναβάλι να κατέχει μια σημαντική θέση στις καρδιές μικρών και μεγάλων.

Η πόλη είναι έτοιμη να υποδεχθεί εκατοντάδες επισκέπτες το τριήμερο της Καθαράς Δευτέρας, όχι μόνο από τις όμορες περιοχές της ανατολικής Μακεδονίας και της Θράκης, αλλά επίσης από τη Βουλγαρία και την Τουρκία. Κάτοικοι και επισκέπτες αναμένεται να πλημμυρίσουν τους κεντρικούς δρόμους της Ξάνθης και τα γραφικά σοκάκια της παλιάς πόλης, για να ζήσουν την αστείρευτη ενέργεια του καρναβαλιού και να θαυμάσουν την εντυπωσιακή παρέλαση με τη συμμετοχή τριάντα τεσσάρων συλλόγων και χιλιάδων καρναβαλιστών.

Ο αντιδήμαρχος Πολιτισμού του δήμου Ξάνθης Μιχάλης Τσέπελης μιλώντας στο ΑΠΕ – ΜΠΕ υπογραμμίζει ότι ήδη υπάρχει πληρότητα στα καταλύματα της Ξάνθης και όσοι επισκέπτες του τριημέρου δεν βρίσκουν να μείνουν στην πόλη, επιλέγουν για τη διαμονή τους την Καβάλα και την Κομοτηνή. «Η Εγνατία έχει πλέον μικρύνει τις αποστάσεις», σημειώνει ο κος Τσέπελης, «οπότε τόσο οι Έλληνες όσο και οι επισκέπτες από τη Βουλγαρία και την Τουρκία μπορούν εύκολα να έρθουν. Εξάλλου, κάθε χρόνο, ο δήμος κάνει από νωρίς μια μεγάλη προσπάθεια για την προβολή και προώθηση του καρναβαλιού και στις γειτονικές χώρες.»

Η ιστορία των ΘΛΕ μέσα από μια έκθεση

Το φετινό Καρναβάλι δεν είναι μόνο μια γιορτή διασκέδασης και κεφιού, αλλά και μια ευκαιρία για την πόλη να γιορτάσει την πολιτιστική κληρονομιά της αναδεικνύοντας παραδόσεις της Θράκης που διατηρούνται ακέραιες για πάνω από έξι δεκαετίες. «Με τα 60 χρόνια του Καρναβαλιού», σημειώνει ο κος Τσέπελης στο ΑΠΕ – ΜΠΕ, «η Ξάνθη αποδεικνύει πως είναι μία πόλη που συνδυάζει το παρελθόν με το μέλλον, διατηρώντας ζωντανές τις παραδόσεις της, ενώ παράλληλα υποδέχεται με αισιοδοξία το μέλλον. Αυτό φάνηκε και στις φετινές ΘΛΕ, που ήταν χωρισμένες σε τρεις ενότητες και συγκέντρωσαν πολύ κόσμο.»

Να σημειωθεί πως η πρώτη εβδομάδα των ΘΛΕ ήταν αφιερωμένη στη λαογραφία, με την αναβίωση του εντυπωσιακού δρώμενου «ο Καλόγερος της Βιζύης». Η δεύτερη εβδομάδα ήταν αφιερωμένη στην οικογένεια, όπου γονείς και παιδιά συμμετείχαν από κοινού σε πολλές δράσεις, όπως το παραδοσιακό γαϊτανάκι.

Η τρίτη και τελευταία εβδομάδα είναι αφιερωμένη στο καρναβάλι, με πολλές μουσικές και καλλιτεχνικές εκδηλώσεις.
Ωστόσο, την Παρασκευή 28 Φεβρουαρίου, με απόφαση της διοίκησης του δήμου αναβλήθηκαν όλες οι προγραμματισμένες εκδηλώσεις λόγω της συμπλήρωσης δύο χρόνων από το τραγικό σιδηροδρομικό δυστύχημα των Τεμπών.

Με αφορμή τη συμπλήρωση 60 χρόνων από την ίδρυση των ΘΛΕ, οι διοργανωτές θέλησαν να κάνουν μια ιστορική αναδρομή στον θεσμό προκειμένου να φωτιστούν οι στιγμές, τα πρόσωπα και τα γεγονότα που σημάδεψαν την πορεία των γιορτών. Μέσα από αυτή τη διαδρομή, αναδεικνύεται η σπουδαιότητα των ΘΛΕ όχι μόνο ως πολιτιστικού θεσμού, αλλά και ως κινητήριας δύναμης για την κοινωνική και οικονομική ανάπτυξη του τόπου.

Στο πλαίσιο αυτό λοιπόν, καθ’ όλη την διάρκεια των εορτών, πραγματοποιείται στη Δημοτική Πινακοθήκη Ξάνθης, στην παλιά πόλη, μια εντυπωσιακή αναδρομική έκθεση με φωτογραφίες, αφίσες και ενθυμήματα από την ιστορία του πολυετούς αυτού θεσμού. Η έκθεση αποδεικνύει περίτρανα πως η δύναμη του καρναβαλιού και των ΘΛΕ είναι οι άνθρωποι του, οι κάτοικοι της Ξάνθης, που ανεξαρτήτου ηλικίας συμμετέχουν ενεργά και στηρίζουν έμπρακτα αυτή την κοινή προσπάθεια.

Το μυστικό της επιτυχίας του 60ετούς θεσμού

«Το μυστικό της επιτυχίας των γιορτών του καρναβαλιού νομίζω πως κρύβεται στο ανεπτυγμένο αίσθημα εθελοντισμού και προσφοράς που έχουν οι Ξανθιώτες», επισημαίνει μιλώντας στο ΑΠΕ – ΜΠΕ ο Γιάννης Χρηστίδης, πρόεδρος του Συλλόγου Κατασκηνωτών Ξάνθης που συμμετέχουν στην παρέλαση.

Έχοντας συμπληρώσει το 62ο έτος της ηλικίας του, ο κος Χρηστίδης παραμένει ένας ενεργός και δραστήριος φίλος του καρναβαλιού. Το υπηρέτησε μάλιστα ως θεσμό από διάφορες διοικητικές θέσεις, όντας εκλεγμένος δημοτικός σύμβουλος το 1994, στη δεύτερη θητεία του αείμνηστου δημάρχου και μεγάλου οραματιστή της Ξάνθης Φίλιππου Αμοιρίδη.

Σήμερα, από τη θέση του προέδρου του Συλλόγου Κατασκηνωτών, που ιδρύθηκε το 1987 και αριθμεί 250 μέλη, ο κος Χρηστίδης συνεχίζει μια μακρά παράδοση, υπογραμμίζοντας την ανάγκη οι νέοι άνθρωποι να συμμετέχουν ενεργά στις γιορτές.

«Σε αυτά τα 60 χρόνια ο θεσμός εξελίχθηκε», αναφέρει στο ΑΠΕ – ΜΠΕ, «και υπήρχαν καλές και κακές χρονιές. Από τις πιο δύσκολες ήταν αυτές του covid, που οι γιορτές αναβλήθηκαν. Πάντως, αν σήμερα λείπει κάτι από το καρναβάλι, θα έλεγα πως είναι ο αυθορμητισμός και η ενεργή συμμετοχή του κόσμου στην όλη προετοιμασία. Τη δεκαετία του 1980, τα μέλη του κάθε συλλόγου έραβαν μόνοι τις στολές τους και κατασκεύαζαν οι ίδιοι τα άρματα. Δυο μήνες πριν, μαζεύονταν μεγάλες παρέες κατασκεύαζαν το άρμα τους με μουσική, τσίπουρο και μεζεδάκια. Σήμερα, τις στολές τις ράβουν οι βιοτεχνίες και τα άρματα τα κατασκευάζει ο δήμος. Και πάλι όμως ο κόσμος, τα μέλη των συλλόγων, παραμένουν η κινητήρια δύναμη αυτής της μεγάλης γιορτής. Φέτος, ο δικός μας σύλλογος συνεργάστηκε με άλλους πέντε και όλοι μαζί αναβιώσαμε τα παλιά παιχνίδια που παίζαμε στις γειτονιές. Δεν μπορείτε να φανταστείτε πόσο το χάρηκαν μικροί και μεγάλοι. Παιχνίδια από το παρελθόν που διασκεδάζουν ακόμα τα σημερινά παιδιά.»

Η ιστορία λέει πως στα μέσα της δεκαετίας του 1960 ορισμένοι Ξανθιώτες με φαντασία, διάθεση και τόλμη προώθησαν την ιδέα των λαϊκών γιορτών κατά την περίοδο της Αποκριάς. Έτσι, το 1966 για πρώτη φορά οργανώθηκαν στη Ξάνθη οι Αποκριάτικες Θρακικές Γιορτές. Γεννημένος σε μια εποχή αστικοποίησης και εκβιομηχάνισης, μια εποχή κρίσιμη σε θέματα οικονομικά και ζητήματα ταυτότητας, ο θεσμός πέρασε ποικίλες φάσεις εξέλιξης φθάνοντας έως τις μέρες μας. Από τα μέσα της δεκαετίας του 1980 οι σύλλογοι ξεκίνησαν δειλά δειλά να συμμετέχουν στο καρναβάλι, μέχρι το 1990 οπότε ο τότε δήμαρχος Αμοιρίδης αποφάσισε να τους εντάξει οργανωμένα στο θεσμό δίνοντάς τους νέα πνοή και ζωντάνια.

Ο κος Χρηστίδης τονίζει πως το καρναβάλι και οι ΘΛΕ έχουν πολλά και σημαντικά οφέλη για την Ξάνθη και προσθέτει: «Δεν είναι μόνο το οικονομικό, που σίγουρα μετράει πολύ. Το καρναβάλι δίνει την ευκαιρία στους επισκέπτες να γνωρίσουν την Ξάνθη, να μάθουν για τον πολιτισμό και τις ομορφιές της, ώστε να έρθουν να την ανακαλύψουν ξανά. Το καρναβάλι δεν είναι μόνο η παρέλαση της Κυριακής, είναι πολλά περισσότερα».

Του Β. Λωλίδη

Ιησούς Παντοκράτωρ: Η κληρονομιά της βυζαντινής αγιογραφίας

Αν και ο κόσμος της βυζαντινής τέχνης παραμένει μακρινός για τους Δυτικούς, η παράδοση της έχει βαθιές και πνευματικές αξίες.

Όλα άρχισαν το 330, όταν ο Αυτοκράτορας Κωνσταντίνος μετέφερε την πρωτεύουσα της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας από τη Ρώμη στο Βυζάντιο, πόλη μεταξύ της Μεσογείου και της Μαύρης Θάλασσας, στο σημείο όπου συναντώνται η Ευρώπη με την Ασία, μετονομάζοντάς τη σε Κωνσταντινούπολη.

Για περισσότερο από μία χιλιετία – από τον 4ο αιώνα περίπου μέχρι το 1453 – η θρησκευτική τέχνη άκμασε στη Βυζαντινή Αυτοκρατορία αφήνοντας πίσω θαυμαστές αγιογραφίες, ψηφιδωτά και σπουδαία αρχιτεκτονικά έργα.

Γνωστή είναι και η περίοδος της εικονομαχίας, που δίχασε τους πιστούς σε υπέρμαχους και πολέμιους των άγιων εικόνων, με αποτέλεσμα την απώλεια όχι μόνο πλήθους αριστουργημάτων αλλά και πολλών ανθρώπινων ζωών.

Την εικονομαχία ξεκίνησε ο Αυτοκράτορας Λέων Γ’ ο Ίσαυρος, το 726, όταν απομάκρυνε την εικόνα του Χριστού από την Χαλκή Πύλη του παλατιού στην Κωνσταντινούπολη. Η πράξη αυτή ήταν η πρώτη από μία μακρά σειρά βίαιων καταστροφών που επέφεραν οι εικονοκλάστες από το 726 έως το 787, και μετά πάλι από το 814 έως το 842, εξαφανίζοντας σχεδόν τον κόσμο της βυζαντινής τέχνης.

Το κύριο επιχείρημα των εικονομάχων ήταν ότι η λατρεία των εικόνων αντιστρατευόταν τη Δεύτερη Εντολή (»Δεν θα κατασκευάσεις για σένα είδωλα και κανενός είδους ομοίωμα που να αντιπροσωπεύει οτιδήποτε βρίσκεται ψηλά στον ουρανό ή εδώ κάτω στη γη ή μέσα στα νερά, κάτω απ’ τη γη – Έξοδος 20:4) – καταστρέφοντας τις εικόνες, λοιπόν, έσωζαν τους χριστιανούς από την ειδωλολατρία.

Από το μέρος τους, οι εικονολάτρες αρνούνταν αυτήν την κατηγορία. Στην περί εικόνων απολογία του, ο Ιωάννης ο Δαμασκηνός (περ. 675-749) δήλωνε ότι αν και παλαιότερα ο αόρατος, άυλος και απερίγραπτος Θεός δεν απεικονιζόταν, ωστόσο με την ενσάρκωσή Του μεταξύ των ανθρώπων η σχέση μεταξύ ορατού και αόρατου άλλαξε, και ο Θεός έδωσε στους ανθρώπους τη δυνατότητα να Τον συλλάβουν με τις αισθήσεις τους και να περιγράψουν αυτό που οι αισθήσεις τους συνέλαβαν. Μεταξύ άλλων, επεσήμανε τη διαφορά μεταξύ λατρείας της ύλης καθεαυτής και της λατρείας του Θεού μέσω της ύλης και χαρακτήρισε τις εικόνες βιβλία των αγραμμάτων.

Ο θεολόγος Κωνσταντίνος Σκουτέρης (1939-2009) γράφει στο «Ποτέ σαν θεοί» («Never as Gods: Icons and their Veneration», 1984): «Οι εικόνες ήταν πάντα αντιληπτές ως ένα ορατό Ευαγγέλιο, ως μία μαρτυρία των σπουδαίων πραγμάτων που έδωσε στον άνθρωπο ο Θεός, ενσαρκωμένος Λόγος.

Ουσία και στυλ

Οι βυζαντινοί αγιογράφοι ζούσαν με προσευχή, νηστεία και αυτοσυγκέντρωση. Υπέτασσαν το προσωπικό τους ύφος στα σχηματοποιημένα πρότυπα της βυζαντινής τέχνης όπως αυτά είχαν εξελιχθεί μέσα από αιώνες παραδόσεων. Επίσης, απέφευγαν να υπογράφουν τα έργα τους. Για να αναγνωρίσουν τις εικόνες, οι ερευνητές εξετάζουν τα υλικά που έχουν χρησιμοποιηθεί.

Αν και στους αμύητους η συγκεκριμένη τεχνοτροπία ίσως μοιάζει απλοϊκή, ιδίως σε σχέση με τις εξεζητημένες αναγεννησιακές φιγούρες και συνθέσεις, ας έχουμε υπ’ όψιν ότι ακολουθούν επί τούτου ένα ιδιάζον στυλιζάρισμα, το οποίο εξυπηρετεί τους σκοπούς του:

«Η [βυζαντινή] τέχνη δεν έχει αφηγηματική ούτε διδακτική λειτουργία, αλλά είναι απρόσωπη, τελετουργική και συμβολική: είναι ένα από τα στοιχεία του θρησκευτικού τελετουργικού. Η τοποθέτηση των εικόνων στις εκκλησίες ακολουθούσε συγκεκριμένους κανόνες και κώδικες, όπως και η λειτουργία», γράφει ο δεύτερος τόμος τού The Mitchell Beazley Library of Art (The History of Painting and Sculpture Great Traditions).

Οι μορφές μεταφέρουν την αίσθηση της θεϊκής φύσης, όχι της ανθρώπινης. Σύμφωνα με το The Oxford Companion to Art, «το Βυζάντιο περιφρονούσε τον γήινο άνθρωπο, το άτομο, δίνοντας έμφαση στο υπεράνθρωπο, το θεϊκό, το ιδανικό. Το στυλιζάρισμα των εικόνων καταστρέφει το ανθρώπινο στοιχείο και προσδίδει στις μορφές την υπερκόσμια ποιότητα των συμβόλων».

Όταν απαγορεύτηκε η απεικόνιση των προσώπων, κατά τη διάρκεια της εικονομαχίας, οι καλλιτέχνες στράφηκαν στον φυσικό κόσμο και άρχισαν να εμπνέονται από διακοσμητικά στοιχεία όπως κλήματα και φυλλώματα. Τα ψηφιδωτά και οι νωπογραφίες κυριάρχησαν στον διάκοσμο των εκκλησιών, όπου συμπληρώνονταν από πέτρινα κιονόκρανα, γείσα, ξυλόγλυπτα και ανάγλυφα στοιχεία, και σμαλτωμένες εσοχές (σμάλτα champlevé).

Εκείνη την εποχή, οι μοναχοί έθεταν τα πρότυπα διακοσμητικά θέματα κάθε μέρους της εκκλησίας, όπως παραδείγματος χάριν την Πλατυτέρα στο εσωτερικό άνω μέρος της κεντρικής κόγχης του Ιερού του ναού, και τον Χριστό Παντοκράτορα τριγυρισμένο από αρχαγγέλους, αγγέλους, προφήτες και αποστόλους στον τρούλο.

Χριστός Παντοκράτωρ

Κάθε ορθόδοξη εκκλησία έχει έναν Χριστό Παντοκράτορα ή μία παραλλαγή του – είναι η πιο διαδεδομένη εικόνα της μορφής Του. Αν και θεωρείται ότι η προσωνυμία ‘Παντοκράτωρ’ προέρχεται από τον εβραϊκό όρο El Shaddai, που επί λέξει σημαίνει ‘Παντοδύναμος’ ή ‘Κύριος των πάντων’, ο μεταφραστής της Βίβλου Τζεφ Α. Μπέννερ επισημαίνει ότι «οι τεράστιες διαφορές μεταξύ της εβραϊκής γλώσσας και των υπολοίπων καθιστούν αδύνατη την ακριβή μετάφραση του [El Shaddai]» (από το βιβλίο His Name Is One: An Ancient Hebrew Perspective on the Names of God, του Jeff A. Benner).

Ο παλαιότερος σωζόμενος Παντοκράτωρ βρίσκεται στη Μονή της Αγίας Αικατερίνης, στο Σινά, στην Αίγυπτο, και χρονολογείται από τον 6ο αιώνα. Η απομακρυσμένη θέση της Μονής έσωσε την εικόνα από τις καταστροφικές συνέπειες της εικονομαχίας.

ZoomInImage
Ο Χριστός Παντοκράτορας, στο μοναστήρι της Αγίας Αικατερίνης στο Σινά της Αιγύπτου, 6ος αιώνας. Εγκαυστική (χρώμα θερμού κεριού) σε πάνελ, 84 x 45 εκ. (Public Domain)

 

Η ιερή εικόνα είναι ζωγραφισμένη με εγκαυστική, δηλαδή με ζεστό κερί. Αυτή η τεχνική απαιτεί γρήγορο χειρισμό των χρωμάτων (πριν κρυώσει το κερί), επιτρέπει όμως στους καλλιτέχνες να μεταφέρουν μεγάλη ζωντάνια και ρεαλιστική πιστότητα στα έργα τους (βλ. πορτραίτα Φαγιούμ). Ωστόσο, στο συγκεκριμένο έργο, το πρόσωπο του Ιησού παρουσιάζει έντονη, αφύσικη ασυμμετρία. Πρόκειται για επιλογή του καλλιτέχνη, που έχει στόχο να αποδώσει τη διττή φύση του Χριστού: τη θεϊκή και την ανθρώπινη. Το αριστερό Του μάτι κοιτάζει τον θεατή, το δεξί στρέφεται προς τον ουρανό. Ένα χρυσό φωτοστέφανο, πάνω στο οποίο αχνοφαίνονται ένας κόκκινος σταυρός και αστέρια, περιβάλλει το κεφάλι Του.

Το δεξί Του χέρι είναι υψωμένο στη χειρονομία της ευλογίας, με τα δάκτυλα να σχηματίζουν τα γράμματα Ι, Χ και C από το ΙΗϹΟΥϹ ΧΡΙϹΤΟϹ. Το IC σημαίνει τον Ιησού και τα ΙΧ τον Χριστό:  “IC XC”. Με το αριστερό χέρι κρατά ένα Ευαγγέλιο, στολισμένο με λίθους.

Σύμφωνα με ορισμένους ερευνητές, στην εσοχή πίσω από τον Χριστό υπάρχουν τα γράμματα Α και Ω (το πρώτο και το τελευταίο γράμμα του ελληνικού αλφαβήτου), που σημαίνουν ότι ο Χριστός είναι η αρχή και το τέλος των πάντων.

Το στυλιζάρισμα, η σύνθεση και τα μοτίβα είναι κοινά σε όλους τους Παντοκράτορες, είτε αυτοί βρίσκονται σε κάποιο σπίτι είτε σε εκκλησία. Ένα παράταιρο στοιχείο θα διατάρρασσε το συνολικό νόημα και τη λειτουργία της εικόνας.

Αγιογραφίες

Η περίοδος 867 -1204 ήταν εποχή αναγέννησης για τις λατρευτικές εικόνες στην αυτοκρατορία. Οι Βυζαντινοί καλλιτέχνες επισκεύασαν και ανακαίνισαν τις εκκλησίες και τα κτήρια που είχαν υποστεί φθορές κατά τη διάρκεια της εικονομαχίας, δημιουργώντας σπουδαία νέα ιερά έργα τέχνης, λατρευτικά αντικείμενα και ναούς.
Η Δυτική Ευρώπη θαύμαζε την τέχνη των Βυζαντινών και τη χρυσή Βασιλεύουσα. Ακόμα και οι εχθροί της αυτοκρατορίας υιοθετούσαν στοιχεία της, όπως ο  Ρογήρος Β’ της Σικελίας (1095 – 1154), ο οποίος κάλεσε Βυζαντινούς τεχνίτες για να δημιουργήσουν τα ψηφιδωτά του Καθεδρικού της Κεφαλού.
ZoomInImage
Ψηφιδωτό του 12ου αιώνα με τον Χριστό Παντοκράτορα στην αψίδα του καθεδρικού ναού της Κεφαλού, στη Σικελία. Αυτή η εκδοχή του Χριστού Παντοκράτορα, φέροντα ανοιχτό βιβλίο, είναι συχνά γνωστή ως Χριστός ο Δάσκαλος. Η διδασκαλία της Βίβλου σε αυτή την περίπτωση είναι το Ιωάννης 8:2. (BerfoldWerner/CC BY-SA 4.0)

 

Από τις πιο φημισμένες εικόνες του Παντοκράτορα είναι η «Δέησις», στην εκκλησία της Αγίας Σοφίας στην Κωνσταντινούπολη, με τον Χριστό πλαισιωμένο από τη Θεοτόκο και τον Άγιο Ιωάννη τον Βαπτιστή, οι οποίοι Τον παρακαλούν να σώσει τους ανθρώπους.
ZoomInImage
Το ψηφιδωτό «Δέησις» του 13ου αιώνα, στην Αγία Σοφία, στην Κωνσταντινούπολη, με τον Χριστό Παντοκράτορα πλαισιωμένο από την Παναγία και τον Ιωάννη τον Βαπτιστή, οι οποίοι Τον ικετεύουν να σώσει την ανθρωπότητα. (Myrabella/CC BY-SA 3.0)

 

Στα τέλη της δεκαετίας του 1930, το Βυζαντινό Ινστιτούτο της Αμερικής αποκατέστησε τα ψηφιδωτά που αποκαλύφθηκαν κάτω από στρώσεις γύψου ύστερα από έναν αιώνα περίπου. Σύμφωνα με την ιστοσελίδα του Αμερικανού αγιογράφου Μπομπ Άτκινσον, ο γύψος είχε καταστρέψει ανεπανόρθωτα ορισμένα τμήματα των ψηφιδωτών.
Το ψηφιδωτό «Δέησις» δημιουργήθηκε μεταξύ 1261 και 1300, για να αντικαταστήσει ένα πολύ παλαιότερο έργο που καταστράφηκε. Οι μορφές απεικονίστηκαν με φυσικότητα, ενώ ως πηγή φωτός χρησιμοποιήθηκε το παράθυρο του ναού που βρισκόταν στα αριστερά του έργου. «Χαρακτηριστικό αυτής της “Δεήσεως” είναι ο τρόπος με τον οποίο το φως διατρέχει την επιφάνεια του έργου και βυθίζεται σε διαφανείς γυάλινους κύβους, φωτίζοντάς το χρωματικά και φορτίζοντάς το με μία απόκοσμη ενέργεια», έγραφε το 1939 ο συντηρητής έργων τέχνης Τζορτζ Χολτ, του Κολλεγίου Μπέννιγκτον του Βερμόντ.
ZoomInImage
Ο Χριστός Παντοκράτορας, από το ψηφιδωτό «Δέησις» της Αγίας Σοφίας, στην Κωνσταντινούπολη (λεπτομέρεια). (Edal/CC BY-SA 3.0)

 

Το Βυζαντινό Ινστιτούτο της Αμερικής αναπαρήγαγε ζωγραφικά ένα πιστό αντίγραφο του ψηφιδωτού, σε φυσικό μέγεθος, το οποίο βρίσκεται τώρα στο Μητροπολιτικό Μουσείο Τέχνης της Νέας Υόρκης.
Η εικόνα της Δέησης παρουσιάστηκε αργότερα στο διάζωμα της Δέησης του τέμπλου, του κλιμακωτού τοίχου με εικόνες μεταξύ του κυρίως ναού και του ιερού στις ορθόδοξες εκκλησίες.

Με την πάροδο των ετών, τα ψηφιδωτά και η εγκαυστική ζωγραφική αντικαταστάθηκαν από φθηνότερες τοιχογραφίες στις εκκλησίες.

Η τοιχογραφία του Χριστού Παντοκράτορα στον τρούλο της Μονής Οσίου Λουκά στο Δίστομο, στην κεντρική Ελλάδα, αντικατέστησε ένα παλαιότερο ψηφιδωτό. Σύμφωνα με το «Sir Banister Fletcher’s A History of Architecture», η Μονή Οσίου Λουκά «μεταφέρει την καλύτερη εντύπωση που υπάρχει σήμερα οπουδήποτε για τον χαρακτήρα του εσωτερικού μιας εκκλησίας κατά τους πρώτους αιώνες μετά το τέλος της εικονομαχίας».

ZoomInImage
Ο Όσιος Λουκάς στο Δίστομο είναι ένα από τα καλύτερα δείγματα πρώιμης βυζαντινής τέχνης, μετά την Εικονομαχία, με τον Χριστό Παντοκράτορα να κοιτάζει τους πιστούς από τον κεντρικό τρούλο. Bayazed/Shutterstock

 

Περίπου 13 αιώνες μετά τον Παντοκράτορα του Σινά, η νωπογραφία του 19ου αιώνα στον τρούλο της εκκλησίας του Παναγίου Τάφου στην Ιερουσαλήμ απηχεί εκείνη την εικόνα. Ο Χριστός, με κόκκινο χιτώνα και μπλε μανδύα, κρατά τα Ευαγγέλια στο ένα χέρι και με το άλλο ευλογεί. Ένα χρωματιστό φωτοστέφανο περιβάλλει το χρυσό φωτοστέφανό Του και τρία ελληνικά γράμματα στο σταυρό σημαίνουν «Αυτός που είναι». Στο Orthodox Arts Journal, ο πατήρ Στήβεν Μπίγκαμ εξηγεί ότι αυτά τα λόγια ειπώθηκαν στον Μωυσή στο όρος Σινά, όταν εκείνος ρώτησε σε ποιον μιλούσε. Οι αρχικές εβραϊκές λέξεις έχουν μεταφραστεί στα ελληνικά ως «Γιαχβέ».

 

ZoomInImage
Ο Χριστός Παντοκράτωρ. Νωπογραφία του 19ου αιώνα, στον τρούλο της εκκλησίας του Παναγίου Τάφου στην Ιερουσαλήμ. (Diego Delso, delso.photo/CC BY-SA 4.0)

Φορητές εικόνες

Εκτός από τις μεγάλες εκκλησιαστικές εικόνες, οι τεχνίτες έφτιαχναν και μικρότερα έργα για προσωπική λατρεία, από απλά πέτρινα γλυπτά μέχρι περίτεχνα κοσμήματα και περίπλοκα τρίπτυχα.

Σπουδαίο δείγμα γλυπτού από στεατίτη αποτελεί ένας μικρός πέτρινος Παντοκράτορας του 14ου αιώνα, που βρίσκεται τώρα στο Μητροπολιτικό Μουσείο Τέχνης. Επιγραφές σκαλισμένες σε δύο ορθογώνια δεξιά και αριστερά σημειώνουν ότι αυτός ο Παντοκράτορας είναι ο Χριστός Αντιφωνητής που σφραγίστηκε στα νομίσματα της αυτοκράτειρας Ζωής της Πορφυρογέννητης (περ. 978-1050).

ZoomInImage
Εικόνα με τον Χριστό Παντοκράτορα, πιθανώς κατασκευασμένη στην Ελλάδα γύρω στα 1350. Πράσινος στεατίτης, 6,35 x 6,35 x 2 εκ. Rogers Fund, 1979, Μητροπολιτικό Μουσείο Τέχνης, Νέα Υόρκη. (Public Domain)

 

ZoomInImage
Ο Χριστός Παντοκράτορας στο νόμισμα του Ιουστινιανού Β’ (περ. 668-711 μ.Χ.). (Ichthyovenator/CC BY-SA 3.0)
Ένα μενταγιόν από χρυσό σμάλτο cloisonné, διπλής όψεως, των αρχών του 12ου αιώνα, με την Παναγία στη μία πλευρά και τον Χριστό Παντοκράτορα στην άλλη, αποδεικνύει τις δεξιότητες των τεχνιτών της Κωνσταντινούπολης. Το Μητροπολιτικό Μουσείο Τέχνης το αποκαλεί «ένα από τα πιο όμορφα και τεχνικά άρτια προσωπικά λατρευτικά αντικείμενα που έχουν διασωθεί από το Βυζάντιο».
ZoomInImage
Κρεμαστή εικόνα διπλής όψεως με την Παναγία και τον Χριστό Παντοκράτορα, Κωνσταντινούπολη, περ. 1100. Χρυσός, σμάλτο cloisonné, 3,5 x 2,2 x 0,1 εκ. Δωρεά της Lila Acheson Wallace, 1994, Μητροπολιτικό Μουσείο Τέχνης, Νέα Υόρκη. (Public Domain)

 

Τα στοιχεία του Χριστού Παντοκράτορα που είδαμε στις προηγούμενες εικόνες είναι όλα παρόντα και εδώ, επιδέξια τοποθετημένα σε χρυσό σμάλτο cloisonné. Τα γράμματα «OB» και «TΔ», πάνω και κάτω από τον Χριστό αντίστοιχα, υποδηλώνουν την επωνυμία «OBTΔ» (Βασιλιάς της Δόξας).

Το «Τρίπτυχο Αρμπαβίλ» παρουσιάζει τη Δέηση με αγίους. Πρόκειται για υψηλό ανάγλυφο σε ελεφαντόδοντο, που συνδυάζει την εικόνα της Δεήσεως με μορφές αγίων και Αποστόλων. Χρονικά τοποθετείται μεταξύ 940 και 960. Η Δέηση δείχνει τον Χριστό ενθρονισμένο (μια εκδοχή του Χριστού Παντοκράτορα) στο κέντρο, πλαισιωμένο από τον Άγιο Ιωάννη τον Πρόδρομο και την Παναγία, οι οποίοι προσεύχονται για την ανθρωπότητα, όπως ακριβώς και στο ψηφιδωτό της Δεήσεως της Αγίας Σοφίας. Δεξιά και αριστερά από το κεφάλι του Χριστού διακρίνονται δύο άγγελοι. Δίπλα σε κάθε μορφή, σε αυτές των πέντε αποστόλων που στέκονται κάτω από τη Δέηση καθώς και σε αυτές των αγίων που κοσμούν τα δύο φύλλα, είναι χαραγμένη η ονομασία της. Το έργο βρίσκεται στο Μουσείο του Λούβρου στο Παρίσι.

ZoomInImage
«Τρίπτυχο Αρμπαβίλ», μεταξύ 940 και 960. Υψηλό ανάγλυφο σε ελεφαντόδοντο, 24 x 28 x 1,3 εκ. Μουσείο του Λούβρου, Παρίσι. (Public Domain)

 

Ελάχιστα βυζαντινά έργα παραστατικής τέχνης επέζησαν από την περίοδο της Εικονομαχίας, αλλά η θεϊκή και αιώνια γλώσσα των εικόνων διατηρεί τη δύναμή της σε ολόκληρο τον χριστιανικό κόσμο.

Σύμφωνα με το «The Mitchell Beazley Library of Art: Vol. II. The History of Painting and Sculpture Great Traditions»:

«Αν και η κεντρική πηγή του βυζαντινού ύφους έσβησε με την τουρκική κατάκτηση της Κωνσταντινούπολης το 1453, η τέχνη συνεχίστηκε στη Ρωσία και τα Βαλκάνια [νοτιοανατολική Ευρώπη], ενώ στην Ιταλία το βυζαντινό στοιχείο (αναμεμειγμένο με το γοτθικό) επέζησε στη νέα τέχνη που ίδρυσαν ο Ντούτσιο και ο Τζόττο».

Οι βυζαντινοί θησαυροί θαυμάζονται και εκτιμώνται σε όλον τον κόσμο, ανάβοντας ακόμα θεϊκές φλόγες σε ευσεβείς και πιστές καρδιές.

Κινέζικο τσάι: Μία παράδοση αιώνων

Για τους λάτρεις του τσαγιού, τα κινέζικα τσάγια καταλαμβάνουν την πρώτη θέση. Η τέχνη της κατανάλωσης τσαγιού ασκείται στην Κίνα εδώ και χιλιάδες χρόνια και οι μέθοδοι που χρησιμοποιούνται για την επεξεργασία του τσαγιού έχουν κληρονομηθεί από πολύ παλιά.

 

Η μακροχρόνια αυτή παράδοση αποτελεί ακόμα μέρος της καθημερινής ζωής των ανθρώπων στην Κίνα.

Η ταξινόμηση των κινεζικών ποικιλιών τσαγιού βασίζεται στη μέθοδο της αρχικής επεξεργασίας κατά τη συγκομιδή και τα είδη τσαγιού καθορίζονται από την επακόλουθη επεξεργασία. Εάν δεν είστε σίγουροι ποιο τσάι να προτιμήσετε, οι παρακάτω πληροφορίες σχετικά με τις μεθόδους επεξεργασίας και τους τύπους κινέζικου τσαγιού ίσως σας βοηθήσουν.

Всё, что нужно знать о различных видах китайского чая
Η ταξινόμηση των κινεζικών ποικιλιών τσαγιού βασίζεται στη μέθοδο της πρωτογενούς επεξεργασίας κατά τη συγκομιδή και οι τύποι τσαγιού καθορίζονται με μεταγενέστερη επεξεργασία. (Pixabay)

 

Μέθοδοι επεξεργασίας τσαγιού

Χωρίς ζύμωση

Τσάι που δεν έχει υποστεί ζύμωση σημαίνει ότι τα φύλλα μαζεύονται, αποξηραίνονται και συσκευάζονται άμεσα, ώστε να διατηρήσουν μέρος της αρχικής τους γεύσης. Τα φύλλα μπορούν στη συνέχεια να μαγειρευτούν στον ατμό, να ισοπεδωθούν ή ακόμα και να τυλιχτούν για να εξαχθούν τόσο το άρωμα όσο και η γεύση του τσαγιού.

Με ημιζύμωση

Η διαδικασία της ημιζύμωσης είναι παρόμοια με αυτήν της ζύμωσης, με τη διαφορά ότι ο χρόνος οξείδωσης μειώνεται, ώστε να πάρει το τσάι μία ξεχωριστή γεύση. Τα φύλλα αυτού του τσαγιού έχουν συνήθως απαλό πράσινο χρώμα με κόκκινες άκρες και ένα λεπτό, μοναδικό άρωμα.

Με πλήρη ζύμωση

Για να αναπτυχθεί περαιτέρω το άρωμα του τσαγιού, τα φύλλα διατηρούνται σε θερμότητα και υγρασία για αρκετές ώρες, με αποτέλεσμα να μαυρίζουν καθώς διασπώνται οι χημικές ουσίες στα φύλλα. Τα ζεστά και υγρά φύλλα στη συνέχεια αποξηραίνονται, ταξινομούνται και συσκευάζονται. Η παρατεταμένη ζύμωση απελευθερώνει επίσης περισσότερη καφεΐνη. Το πράσινο τσάι που δεν έχει υποστεί ζύμωση περιέχει το ένα τρίτο της καφεΐνης του μαύρου τσαγιού.

Με μεταζύμωση

Όπως υποδηλώνει το όνομα, αυτό το είδος τσαγιού αποθηκεύεται συμπιεσμένο για πολλά χρόνια σε δροσερά, στεγνά κελάρια πριν δοθεί για κατανάλωση. Μόλις συλλεχθούν τα φρέσκα φύλλα, υποβάλλονται σε επεξεργασία με στερέωση, κύλιση και δεματοποίηση, διαδικασία που τους προσδίδει μια πιο περίπλοκη γεύση πριν από την αποθήκευση.

Τύποι κινέζικου τσαγιού

Πράσινο τσάι

Το παλαιότερο και πιο γνωστό κινέζικο τσάι είναι το πράσινο. Δεν υπόκειται σε ζύμωση, αλλά συλλέγονται τα φύλλα του και ξηραίνονται. Τα παραδοσιακά πράσινα τσάγια έχουν ανοιχτό χρώμα και έντονη γεύση και παράγονται κυρίως στις επαρχίες Τζιανγκσί, Τζετζιάνγκ και Ανχουί. Το πράσινο τσάι έχει πολλές ευεργετικές ιδιότητες.

Κίτρινο τσάι

Το κίτρινο τσάι είναι ένα μη ζυμωμένο τσάι που λαμβάνεται με φυσική ξήρανση. Έχει χαρακτηριστική μυρωδιά και γεύση παρόμοια με το λευκό και το πράσινο τσάι. Το πιο διάσημο κίτρινο τσάι παράγεται στην επαρχία Χουνάν και ονομάζεται Τζουνσάν Γιντζέν (Junshan Yinzhen).

Λευκό τσάι

Το λευκό τσάι είναι ένα μοναδικό προϊόν της Κίνας λόγω της απαλής και λεπτής γεύσης του. Είναι ένα μη ζυμωμένο τσάι, με ιδιότητες παρόμοιες με αυτές του πράσινου και του κίτρινο τσαγιού. Το λευκό τσάι παράγεται κυρίως στο Φουτζιάν και οι πιο δημοφιλείς μάρκες είναι οι Silver Needle, White Peony και White Eyebrow.

Всё, что нужно знать о различных видах китайского чая
Το πράσινο τσάι είναι το παλαιότερο και πιο φημισμένο κινέζικο τσάι. (Grafvision via Dreamstime)

 

Τσάι Oolong

Το τσάι Oolong ή μπλε τσάι είναι ένα ημιζυμωμένο τσάι με μοναδικά χαρακτηριστικά. Το επίπεδο οξείδωσης αυτού του τσαγιού είναι μεταξύ πράσινου και μαύρου και καθορίζεται από τη διαδικασία ξήρανσης. Το λαμπερό κιτρινωπό χρώμα του συνοδεύεται από φρέσκο ​​άρωμα και μακρά αρωματική επίγευση. Χρησιμοποιείται ευρέως για απώλεια βάρους. Το τσάι Oolong παράγεται κυρίως στο Φουτζιάν και το Γκουανγκντόνγκ της Κίνας, καθώς και στην Ταϊβάν.

Μαύρο τσάι

Το μαύρο τσάι έχει υποστεί πλήρη ζύμωση και έχει πλούσια αρωματική γεύση και βαθύ κοκκινωπό χρώμα. Είναι το δεύτερο πιο δημοφιλές κινέζικο τσάι μετά το πράσινο τσάι. Μια αγαπημένη μάρκα μαύρου τσαγιού είναι το Keemun, το οποίο παράγεται κυρίως στις επαρχίες Τσίμεν, Γίντε και Γιουνάν.

Τσάι Pu-erh

Αυτή η παραδοσιακή ποικιλία τσαγιού λαμβάνεται με μεταζύμωση μαύρου, πράσινου ή oolong τσαγιού. Πρόκειται για ένα σκούρο τσάι με απαλή και χαρακτηριστική, γήινη γεύση. Το τσάι Pu-erh (που-ερ) προέρχεται από την επαρχία Γιουνάν, όπου παράγεται ακόμα και σήμερα. Υπάρχουν δύο τύποι: το ακατέργαστο ή πράσινο Pu-erh και το ώριμο Shu Pu-erh.

 

Της Emma Lu

Ο πέμπτος τοίχος: Τρεις ιταλικές οροφογραφίες του 15ου, 16ου και 18ου αιώνα

Η οροφή χαρακτηρίζεται συχνά ως “πέμπτος τοίχος” στον σημερινό κόσμο της εσωτερικής διακόσμησης, αλλά η εικονογραφία της οροφής δεν είναι κάτι καινούργιο. Αν και το ψευδαισθητικό στυλ των εικόνων οροφής, γνωστό στα ιταλικά ως “di sotto in sù”, που σημαίνει “από κάτω προς τα πάνω”, εμφανίζεται στη Βενετία του 16ου αιώνα, η οροφογραφία έχει τις ρίζες της στις τοιχογραφίες της αρχαίας Ρώμης. Οι ιστορικές οροφογραφίες  παρουσιάζουν συχνά έναν ουρανό trompe l’oeil που μοιάζει να επεκτείνεται σε δυσθεώρητα ύψη, καθώς και μυθολογικές ή βιβλικές μορφές. Σωζόμενα δείγματα βρίσκονται σε εκκλησίες και παλάτια της Ιταλίας, αλλά και στην υπόλοιπη Ευρώπη.

Τρεις από τους σημαντικότερους ιστορικούς καλλιτέχνες της Ιταλίας είναι φημισμένοι όχι μόνο για το ζωγραφικό τους έργο, αλλά και για τα εντυπωσιακά φρέσκο τους. Φρέσκο ή νωπογραφία ονομάζεται μια ιδιαίτερη τεχνική ζωγραφικής σε τοίχο, στην οποία το χρώμα απλώνεται σε υγρό σοβά. Οι νωπογραφίες οροφής των αναγεννησιακών καλλιτεχνών Αντρέα Μαντένια και Κορρέτζο βρίσκονται ακόμη  στη βόρεια Ιταλία, σε ένα παλάτι και έναν καθεδρικό ναό αντίστοιχα. Ο Τζοβάννι Μπαττίστα Τιέπολο, ένας καλλιτέχνης του ροκοκό που δούλεψε στο πνεύμα των μεγάλων δασκάλων της Αναγέννησης και του Μπαρόκ, δημιούργησε τοιχογραφίες τόσο στην Ιταλία όσο και στην Ισπανία. Ζωγράφισε, επίσης, τη μεγαλύτερη οροφογραφία του κόσμου σε ένα γερμανικό παλάτι.

Mantegna: Η Ζωγραφισμένη Αίθουσα

ZoomInImage
Η βορειοανατολική αίθουσα (Ζωγραφισμένη Αίθουσα) του παλατιού του Δούκα της Μάντοβα. (Mor65_Mauro Piccardi/Shutterstock)

 

Ο Αντρέα Μαντένια [Andrea Mantegna, 1431-1506] γεννήθηκε κοντά στην Πάδοβα, μια πόλη πλούσια σε αρχαιότητες που του ενέπνευσε ένα δια βίου ενδιαφέρον για την κλασική τέχνη, καθορίζοντας το έργο του. Η σύζυγός του ανήκε στην οικογένεια των Μπελλίνι, μια εξέχουσα καλλιτεχνική οικογένεια της Βενετίας. Το έργο του Μαντένια χαρακτηρίζεται από ιδιαίτερες συνθέσεις, που διακρίνονται για το γλυπτικό στυλ ζωγραφικής και τη μεγάλη προσοχή στις αναλογίες και την προοπτική.

Κατά τη διάρκεια της ζωής του, είχε μεγάλη εκτίμηση σε και επηρέασε άλλους διακεκριμένους καλλιτέχνες, όπως τον κουνιάδο του Τζοβάννι Μπελλίνι και τον Γερμανό Άλμπρεχτ Ντύρερ. Το 1460, ο Μαντένια διορίστηκε καλλιτέχνης της αυλής των ηγεμόνων της Μάντοβα, των Γκονζάγκα, όπου παρέμεινε για τρεις γενιές.

ZoomInImage
Η οροφογραφία του Μαντένια στη Ζωγραφισμένη Αίθουσα του παλατιού του Δούκα της Μάντοβα. (D-VISIONS/Shutterstock)

 

Η καλύτερη νωπογραφία του δημιουργήθηκε σε μια αίθουσα του παλατιού του Δούκα της Μάντοβα, μεταξύ 1465 και 1474. Η αίθουσα που βρίσκεται στο βορειοανατολικό τμήμα του κτιρίου ονομάζεται “Camera Picta” (“Ζωγραφισμένη Αίθουσα”), ενώ ήταν γνωστή και ως “Camera degli Sposi” (“Νυφικός Θάλαμος”). Ο Μαρκήσιος το χρησιμοποιούσε ως αίθουσα για να δέχεται κυβερνητικά στελέχη και ως επίσημο μέρος για συναντήσεις με μέλη της οικογένειας. Εικονογραφίες που εξυμνούν τους Γκονζάγκα και την αυλή τους καλύπτουν τους τοίχους με πληθωρικά τοπία που διαψεύδουν τα αρχιτεκτονικά όρια του δωματίου.

ZoomInImage
Λεπτομέρεια της οροφογραφίας του Μαντένια στη Ζωγραφισμένη Αίθουσα του παλατιού του Δούκα της Μάντοβα. (FrDr/CC BY-SA 4.0)

 

Το πιο γνωστό στοιχείο της αίθουσας είναι η καινοτόμος εικονογραφία της οροφής. Στον υποβλητικό ‘οφθαλμό’ απεικονίζεται ένας γαλανός ουρανός με λίγα σύννεφα. Γύρω από ένα κιγκλίδωμα είναι συγκεντρωμένα παιχνιδιάρικα putti (ερωτιδείς ή αγγελάκια), που ο ζωγράφος απέδωσε με έντονη προοπτική για να δημιουργήσει την αίσθηση μεγάλου ύψους.  Γυναικείες μορφές, ένα παγώνι και ένα φυτό σε γλάστρα περιλαμβάνονται επίσης στη γοητευτική εικόνα, η οποία πλαισιώνεται από γιρλάντες από φρούτα και φυλλώματα. Οι τεχνικοί και υφολογικοί πειραματισμοί του Μαντένια με την ψευδαισθητική κατασκευή του χώρου “έσπασαν τη γυάλινη οροφή” και ενέπνευσαν τους επόμενους καλλιτέχνες, ιδίως τον Κορρέτζο.

Correggio: Η Κοίμηση της Θεοτόκου 

ZoomInImage
Ένας από τους κορυφαίους ζωγράφους της εποχής του στην περιοχή της Εμίλια-Ρομάνια, ο Correggio ζωγράφισε την “Κοίμηση της Θεοτόκου” στην οροφή του ρωμανικού καθεδρικού ναού της Πάρμας. (Peter Heidelberg/Shutterstock)

 

Γεννημένος ως Αντόνιο Αλλέγκρι [Antonio Allegri, 1489-1534], αλλά περισσότερο γνωστός με το όνομα της γενέτειράς του Κορρέτζο, ο καλλιτέχνης έγινε γνωστός κυρίως για τη φωτεινότητα και το θεϊκό φως που λούζει τις εικόνες του. Ο Κορρέτζο ζωγράφισε τέμπλα, αριστοτεχνικές ψευδαισθητικές τοιχογραφίες, μυθολογικές σκηνές και μικρότερης κλίμακας λατρευτικά έργα. Θεωρείται ο μεγαλύτερος ζωγράφος της περιοχής της Εμίλια-Ρομάνια και ότι δημιούργησε τα σπουδαιότερα έργα του δουλεύοντας στην πόλη της Πάρμας.

ZoomInImage
Λεπτομέρεια από τη νωπογραφία του Κορρέτζο “Κοίμηση της Θεοτόκου” στον τρούλο του ρωμανικού καθεδρικού ναού της Πάρμας. (Renata Sedmakova/Shutterstock)

 

Στην Πάρμα δημιούργησε τρεις οροφογραφίες, από τις οποίες ξεχωρίζει η ‘Κοίμηση της Θεοτόκου’ στον οκταγωνικό τρούλο του ρωμανικού καθεδρικού ναού της πόλης, που ολοκληρώθηκε το 1530. Οι τέσσερεις προστάτες άγιοι της Πάρμας – ο Άγιος Βερνάρδος ντελ Ουμπέρτι, ο Άγιος Ιωάννης ο Βαπτιστής, ο Άγιος Ιωσήφ και ο Άγιος Ιλαρίων – είναι ζωγραφισμένοι σε ψεύτικα κελύφη στα τόξα στήριξης του τρούλου. Πάνω από αυτά, υπάρχει ένα ψεύτικο παραπέτο, παρόμοιο με αυτό του Μαντένια, μπροστά από το οποίο στέκονται οι δώδεκα Απόστολοι.

ZoomInImage
Ο Άγιος Ιωάννης ο Βαπτιστής – λεπτομέρεια από την τοιχογραφία του Κορρέτζο στους παραστάτες του τρούλου, στο εσωτερικό του καθεδρικού ναού της Πάρμας. (Public Domain)

 

Μεταξύ των μορφών που βρίσκονται πάνω από το παραπέτο διακρίνεται η Παναγία να ανέρχεται στον ουρανό. Προκειμένου να είναι ορατή στον κόσμο που έρχεται από τη σκάλα που οδηγεί από τον κυρίως ναό προς την Αγία Τράπεζα, η μορφή της Θεοτόκου τοποθετήθηκε στη δυτική πλευρά του τρούλου και όχι στο κέντρο του. Η Μαρία, με ροζ χιτώνα και μπλε μανδύα, βρίσκεται στη βάση μιας λαμπρής, φαινομενικά άπειρης σπείρας από αγγέλους, χερουβείμ και σύννεφα.

ZoomInImage
Λεπτομέρεια με την Παναγία και την Εύα, από τη νωπογραφία “Κοίμηση της Θεοτόκου” του Correggio, στον τρούλο του ρωμανικού καθεδρικού ναού της Πάρμας. (Renata Sedmakova/Shutterstock)

 

Αριστερά της Μαρίας βρίσκονται οι πατριάρχες με επικεφαλής τον Αδάμ. Διακρίνονται ο Δαυίδ με το κεφάλι του Γολιάθ, ο Αβραάμ μαζί με τον γιο του Ισαάκ και τον αμνό της θυσίας, καθώς και ο Ιακώβ. Δεξιά της βρίσκεται η Εύα, περιστοιχισμένη από διάφορες άλλες γυναικείες μορφές, η οποία κρατά ένα μήλο με πράσινο βλαστό, σύμβολο σωτηρίας σε αυτό το πλαίσιο.

Η ταυτότητα της κεντρικής φιγούρας του θόλου που φωτίζεται από ουράνιο φως αποτελεί ακόμα αντικείμενο ατέρμονων διχογνωμιών. Ορισμένοι μελετητές υποστηρίζουν ότι είναι ο Χριστός, που κατεβαίνει για να συναντήσει την Παρθένο. Άλλοι θεωρούν ότι πρόκειται για άγγελο που συνοδεύει την άνοδο της Θεοτόκου, επειδή η μορφή δεν έχει χαρακτηριστικά που συνδέονται με τον Χριστό, όπως γένια ή στίγματα. Επιπλέον, η μορφή με την ασυνήθιστη στάση  φοράει πράσινο και λευκό, χρώματα που δεν συνδέονται με αναπαραστάσεις του Χριστού.

Tiepolo: Η μεγαλύτερη τοιχογραφία του κόσμου

ZoomInImage
Με διαστάσεις που ξεπερνούν τα 190 x 30,5 μ., ο “Απόλλων και οι τέσσερεις ήπειροι” του Tiepolo, 1750-1753, στην Οικία Würzburg, στη Βαυαρία, είναι η μεγαλύτερη τοιχογραφία στον κόσμο. (Myriam Thyes/CC BY-SA 4.0)

 

Οι τοιχογραφίες του Κορρέτζο αποτέλεσαν σπουδαία πηγή έμπνευσης για τους συναδέλφους του στην Ιταλία και στο εξωτερικό, κατά τη διάρκεια της εποχής του μπαρόκ και του ροκοκό. Ο Τζοβάννι Μπαττίστα Τιέπολο [Giovanni Battista Tiepolo, 1696-1770] ανήκε σε επιφανή βενετσιάνικη οικογένεια. Θεωρείται ο μεγαλύτερος νωπογράφος της εποχής του, διευρύνοντας τα όρια του μέσου με τα τεχνικά του χαρίσματα και τις θεατρικές του συνθέσεις. Οι σύνθετες αφηγήσεις του περιλαμβάνουν μορφές με εξαιρετικά ενδύματα και είναι δοσμένες με θαυμαστή φαντασία. Ο Τιέπολο ήταν επίσης καινοτόμος σχεδιαστής, του οποίου τα χαρακτικά κυκλοφόρησαν ευρέως. Πολλοί από τους πίνακές του ήταν προπαρασκευαστικά έργα για τις τοιχογραφίες του ή αντίγραφα των τελειωμένων έργων.

Το μεγαλύτερο καλλιτεχνικό επίτευγμα του Τιέπολο βρίσκεται στη Γερμανία, συγκεκριμένα στη βαυαρική πόλη Βούρτσμπουργκ (Würzburg), όπου και η Οικία Βούρτσμπουργκ, ένα αρχιτεκτονικό αριστούργημα που κατασκευάστηκε για τον κυβερνώντα πρίγκιπα-επίσκοπο. Τη μεγαλοπρεπή σκάλα των τριών ορόφων της σκεπάζει ο “Απόλλωνας και οι τέσσερις ήπειροι”, έργο που φιλοτεχνήθηκε από τον Τιέπολο μεταξύ 1750 και 1753. Πρόκειται για τη μεγαλύτερη οροφογραφία στον κόσμο.

ZoomInImage
Λεπτομέρεια από το έργο του Tiepolo “Ο Απόλλωνας και οι τέσσερις ήπειροι” στην Οικία Würzburg, στη Βαυαρία, όπου απεικονίζεται η προσωποποιημένη Ευρώπη να κάθεται σε έναν θρόνο, περιτριγυρισμένη από τις αλληγορικές μορφές των τεχνών – μεταξύ τους διακρίνονται ο Τιέπολο και ο αρχιτέκτονας του κτιρίου. (Igor Plotnikov/Shutterstock)

 

Το έργο συνδυάζει τον μύθο με τη σύγχρονη πολιτική. Με σχολαστικότητα ανάλογη με αυτήν που έδειχνε ο Κορρέτζο στη δική του σύνθεση, ο Τιέπολο σχεδίασε πλήθος οπτικές γωνίες, σύμφωνα με την πιθανή πορεία ενός επισκέπτη στη σκάλα. Στη σύνθεση δεσπόζει ένας τεράστιος ουρανός, όπου διακρίνονται οι Ολύμπιοι θεοί. Ο Απόλλων, ο θεός του ήλιου και των τεχνών, ετοιμάζεται για την καθημερινή του διαδρομή με το άρμα του, για να φέρει φως στον κόσμο – στο έργο, ο καλλιτέχνης παρομοιάζει τον Απόλλωνα με τον πρίγκιπα-επίσκοπο. Οι Ώρες, γυναικείες μορφές που απεικονίζονται με φτερά πεταλούδας, πηγαίνουν τα άλογα στον Απόλλωνα, ενώ ερωτιδείς σπρώχνουν το χρυσό άρμα μέσα από τα σύννεφα. Άλλοι θεοί παρόντες είναι ο Δίας, ο Άρης, ο Ερμής και η Αφροδίτη.

ZoomInImage
Λεπτομέρεια από το έργο του Tiepolo “Ο Απόλλωνας και οι τέσσερις ήπειροι” στην Οικία Würzburg, στη Βαυαρία, όπου απεικονίζεται η προσωποποιημένη Ασία να κάθεται πάνω σε έναν ελέφαντα, περιβαλλόμενη από στοιχεία που χαρακτηρίζουν την ήπειρο ως λίκνο του γραπτού λόγου, της επιστήμης και της μοναρχίας. (Myriam Thyes/CC BY-SA 4.0)

 

ZoomInImage
Λεπτομέρεια από το έργο του Tiepolo “Ο Απόλλωνας και οι τέσσερις ήπειροι” στην Οικία Würzburg, στη Βαυαρία, όπου απεικονίζεται η Αφρική προσωποποιημένη ως μια μαύρη γυναίκα με τουρμπάνι, καθισμένη πάνω σε μια καμήλα στο κέντρο μιας πολυσύχναστης αγοράς, μεταφέροντας έτσι την ιδέα της ηπείρου ως κέντρο του εμπορίου. (Myriam Thyes/CC BY-SA 4.0)

 

Το κεντρικό τμήμα της σύνθεσης πλαισιώνεται από βινιέτες γύρω από τα γείσα, που συμβολίζουν τις τέσσερεις ηπείρους του γνωστού κόσμου την εποχή του Τιέπολο: Αφρική, Αμερική, Ασία και Ευρώπη. Οι αντίστοιχες μορφές των τριών πρώτων είναι ντυμένες με ευφάνταστα φορέματα συνοδευόμενες από εξωτικά ζώα. Η ευρωπαϊκή σύνθεση είναι τοποθετημένη έτσι ώστε να αποτελεί την κορύφωση της εμπειρίας θέασης και παρουσιάζει την αυλή του Βούρτσμπουργκ. Υπάρχει ακόμη και ένα πορτρέτο του πρίγκιπα-επισκόπου, που το κρατούν οι προσωποποιήσεις της Φήμης και της Δόξας.

ZoomInImage
Λεπτομέρεια από το έργο του Tiepolo “Ο Απόλλωνας και οι τέσσερις ήπειροι” στην Οικία Würzburg, στη Βαυαρία, όπου απεικονίζεται η Αμερική προσωποποιημένη ως μια ιθαγενής Αμερικανίδα καθισμένη πάνω σε έναν αλιγάτορα, μεταφέροντας την ιδέα ενός αδάμαστου Νέου Κόσμου. (Public Domain)

 

Αυτές οι τρεις μνημειώδεις εικονογραφίες οροφής αντιπροσωπεύουν το αποκορύφωμα της λαμπρής τέχνης των τριών Ιταλών καλλιτεχνών. Ο Μαντένια, ο Κορρέτζο και ο Τιέπολο δημιούργησαν αριστουργήματα που μάγεψαν, κατέπληξαν και ενέπνευσαν τόσο τον απλό κόσμο όσο και τους συναδέλφους τους καλλιτέχνες. Οι οροφογραφίες είναι μια υπενθύμιση για να συνεχίσουμε να κοιτάμε ψηλά.

Της Michelle Plastrik