Ο Απρίλιος είναι ο τελευταίος μήνας κατά τον οποίο έχουμε την ευκαιρία να δούμε την παράσταση «Σκιές στο πεντάγραμμο» από τον θίασο σκιών του Ηλία Καρελλά. Συμπληρωματικά, γίνονται και δύο εργαστήρια σχετικά με την παράσταση: το πρώτο μας προσκαλεί να γίνουμε «μάστορες του Καραγκιόζη» και να κατασκευάσουμε τη φιγούρα του αγαπημένου μας ήρωα όπως τη φανταζόμαστε, ενώ στο δεύτερο τα παιδιά ξεναγούνται στα μυστικά των οργάνων της ελληνικής παράδοσης και της Ανατολής.
Ο καταξιωμένος σκιοπαίκτης και οι συνεργάτες του ετοίμασαν και παρουσίασαν στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, τον χειμώνα που μας πέρασε, μια διαφορετική παράσταση, στην οποία ο Καραγκιόζης ζει μια μουσική περιπέτεια! Για να βγει σώος και να γλιτώσει μια όμορφη, μαγεμένη υψίφωνο πρέπει να κάνει μια βουτιά μέσα στην ιστορία της μουσικής, διαπερνώντας είδη όπως η κλασική μουσική, άγνωστα δημοτικά, το ρεμπέτικο, το μπαρόκ, η όπερα, αλλά και τραγούδια της ξενιτιάς ακόμα… Και όλα αυτά ερμηνευμένα από μία ορχήστρα παραδοσιακών οργάνων, με το σαντούρι και την υπέροχη φωνή της Αρετής Κετιμέ, με λάφτα, σάζι, αλλά και σαξόφωνο, κιθάρα και ακορντεόν.
Στιγμιότυπο από την παράσταση «Σκιές στο πεντάγραμμο».
Παρακολουθώντας τις προσπάθειες του Καραγκιόζη, οι μικροί του φίλοι και οι συνοδοί τους θα ανακαλύψουν πώς μια άρια μετατρέπεται σε αμανέ στο μουσικό σταυροδρόμι Δύσης και Ανατολής, όπου οι πιο απροσδόκητοι συνδυασμοί μπορούν να συμβούν – αρκεί να έχεις την τόλμη να τους φανταστείς! Οι «Σκιές στο πεντάγραμμο» μας δείχνουν έμπρακτα ότι η μουσική ενώνει, με το χιούμορ και την έλλειψη προκαταλήψεων να δρουν ως ισχυρές συγκολλητικές ουσίες.
Το χιούμορ του Καραγκιόζη του Ηλία Καρελλά κρατά την παράσταση στο ύψος των περιστάσεων: πνευματώδες και παιγνιώδες πάντα, αρνείται να ξεπέσει στην χυδαιότητα και τον άσκοπο θόρυβο, προσφέροντας χίλιες δυο αφορμές στα παιδιά να ανακαλύψουν και να γελάσουν με τα τερτίπια της γλώσσας μας.
Καθώς η παράσταση είναι πολυεπίπεδη, περιλαμβάνει και μία ξενάγηση στην ιστορία του θεάτρου σκιών, όπως αυτό ξεκίνησε στις χώρες της Ανατολής μέχρι να έρθει και στη χώρα μας με τον Καραγκιόζη. Η γνωριμία αυτή ξεκινά πριν αρχίσει η παράσταση, αφού για να φτάσουμε στη σκηνή, πρέπει να περάσουμε από έναν μαγικό κόσμο, γεμάτο φώτα και σκιές, όπου μας περιμένουν και μας υποδέχονται φιγούρες από διάφορες εποχές και σημεία του κόσμου: μια πλούσια συλλογή που προσφέρεται στο κοινό των «Σκιών» και διευκολύνει τη μεταφορά του στον τόπο όπου οι νόμοι του θεάτρου αντικαθιστούν αυτούς της καθημερινότητας.
Οι τελευταίες παραστάσεις των «Σκιών στο πεντάγραμμο» είναι στις 13, 20 και 27 Απριλίου, ημέρα Σάββατο, στις 18:00.
Το εργαστήριο κατασκευής Καραγκιόζη θα λάβει χώρα το Σάββατο20 Απριλίου, στις 16:00-17:00, λίγο πριν από την παράσταση.
Η γνωριμία με τα μουσικά όργανα της Ανατολής και της ελληνικής παράδοσης θα λάβει χώρα το Σάββατο 27 Απριλίου, στις 16:00-17:00.
Η ελληνική διατροφή είχε τα βασικά χαρακτηριστικά της μεσογειακής διατροφής ήδη από την αρχαιότητα, γεγονός που εξασφάλιζε στους προγόνους μας, για τα δεδομένα της εποχής τους, ευζωία και μακροζωία. Αρκετοί άνθρωποι ήταν χορτοφάγοι για λόγους υγείας ή ιδεολογίας, ενώ η διαλειμματική (περιοδική) δίαιτα ήταν συνήθεια καθιερωμένη στο Βυζάντιο και ιδίως στα μοναστήρια. Επισημαίνουμε ότι η κακή διατροφή μας σήμερα σκοτώνει περισσότερους ανθρώπους από άλλους παράγοντες, ενώ καταστρέφει το περιβάλλον και τη βιοποικιλότητα.
Υπάρχουν μεγάλες διαφορές ανάμεσα στο σύγχρονο και το αρχαίο ελληνικό διαιτολόγιο. Σύμφωνα με παλαιότερη διπλωματική εργασία του Μαρίνου – Παναγιώτη Τσετσενέκου, το αρχαιοελληνικό τραπέζι, γενικότερα, δεν έμοιαζε και τόσο με το σημερινό. Άγνωστα τότε το ρύζι, η ζάχαρη το καλαμπόκι, ο καφές, οι ντομάτες, οι μελιτζάνες, οι πιπεριές, οι μπάμιες και φυσικά οι πατάτες ήταν άγνωστα τότε.
Οι αρχαίοι Έλληνες έτρωγαν συνήθως τρία γεύματα την ημέρα. Το πρώτο από αυτά (ακρατισμός) αποτελούταν από κριθαρένιο ψωμί βουτηγμένο σε κρασί αδιάλυτο (άκρατος οίνος) και συνοδευόμενο από σύκα ή ελιές. Το δεύτερο (άριστον) λάμβανε χώρα το μεσημέρι ή νωρίς το απόγευμα. Το τρίτο (δείπνον), το οποίο ήταν και το σημαντικότερο της ημέρας. Σε αυτά μπορεί να προστεθεί ένα επιπλέον ελαφρύ γεύμα (εσπέρισμα) αργά το απόγευμα. Τέλος το αριστόδειπνον ήταν ένα κανονικό γεύμα που μπορούσε να σερβιριστεί αργά το απόγευμα στη θέση του δείπνου.
Κάποιες φορές, τα γεύματα ήταν μόνο δύο. Το πρώτο απαρτιζόταν από ψάρια, όσπρια, ή πρόχειρα φαγητά όπως ψωμί, τυρί, ελιές, αυγά, ξηρούς καρπούς και φρούτα, ενώ βασικό στοιχείο του δεύτερου ήταν η συντροφιά.
Συνηθισμένες πρωινές τροφές ήταν τα ξερά σύκα, τα αμύγδαλα, τα καρύδια και άλλοι ξηροί καρποί. Το πρωινό ρόφημα ήταν ο κυκεών, ένα μείγμα κρασιού, τριμμένου τυριού και κριθάλευρου, το γάλα (κυρίως κατσικίσιο), καθώς και ένα είδος υδρόμελου που το παρασκεύαζαν από χλιαρό νερό και μέλι.
Το μεσημέρι συνήθιζαν να τρώνε ψάρια, όπως τσιπούρες, μπαρμπούνια, σαρδέλες και χέλια, όσπρια – κυρίως φακές, φασόλια, ρεβίθια, μπιζέλια και κουκιά – ψωμί, τυρί, ελιές, αυγά, ξηρούς καρπούς και φρούτα. Μια ακόμα αντίθεση με τη σημερινή εποχή παρατηρείται και σε ό,τι αφορά το δείπνο, καθώς αν και σήμερα οι γιατροί συμβουλεύουν να είναι ιδιαίτερα ελαφρύ, οι πρόγονοί μας το θεωρούσαν το πιο σημαντικό και μεγάλο γεύμα της ημέρας. Συνοδευόταν και από επιδόρπια, τα λεγόμενα τραγήματα, που μπορεί να ήταν φρούτα φρέσκα ή ξηρά, κυρίως σύκα, καρύδια και σταφύλια ή γλυκά με μέλι.
Το βραδινό, το οποίο αποτελούσε και το κύριο γεύμα, ήταν αυτό του συμποσίου και της φιλικής συντροφιάς, διότι στους αρχαίους Έλληνες δεν άρεσε να τρώνε μόνοι τους. Η επικρατούσα άποψη ήταν ότι το να τρώει κανείς μόνος του δε σημαίνει ότι γευματίζει, αλλά ότι απλά γεμίζει το στομάχι του.
Η συντροφιά στο δείπνο ήταν ιδιαίτερα σημαντική για τους αρχαίους Έλληνες και την απόλαυση της διαδικασίας του.
Οι αρχαίοι έδειχναν ιδιαίτερη προτίμηση στο χοιρινό και το μοσχάρι, ενώ σπανιότερα έτρωγαν κατσίκι και αρνί. Επίσης αγαπούσαν πολύ και το κυνήγι, κυρίως τις τσίχλες, τα ορτύκια και τα ελάφια. Αγαπούσαν όμως και τα σαλιγκάρια, τα οποία οι Κρητικοί έτρωγαν από την εποχή του Μίνωα. Μπορεί τα φρούτα και τα λαχανικά να είχαν πρωταγωνιστικό ρόλο στο καθημερινό τους τραπέζι, ωστόσο δεν υπήρχε τόσο μεγάλη ποικιλία όσο σήμερα. Μπορεί να μην υπήρχαν φρούτα όπως τα πορτοκάλια, τα μανταρίνια, τα ροδάκινα και οι μπανάνες, αλλά μεγάλη ζήτηση είχαν τα αχλάδια, τα ρόδια, τα μήλα, τα σύκα, τα μούρα, τα κεράσια και τα δαμάσκηνα.
Όσον αφορά τα λαχανικά, τα καλλιεργούσαν στους κήπους τους και είχαν ιδιαίτερη αγάπη στους βολβούς, τα μαρούλια, τα αγγούρια, τον αρακά, τις αγκινάρες, τα βλήτα, το σέλινο, τον άνηθο και το δυόσμο. Άλλα πάλι, όπως τα μανιτάρια, το μάραθο, τα σπαράγγια, ακόμα και τις τρυφερές τσουκνίδες και πολλά άλλα ακόμα που τρώμε και σήμερα, τα αναζητούσαν στις ακροποταμιές και τα χωράφια. Μεγάλη αγάπη είχαν και στο ψωμί, αφού συνήθιζαν μάλιστα να φτιάχνουν αρκετά είδη, από λαγάνες, σιμιγδαλένιους άρτους και ψωμί από χοντράλευρο μέχρι ψωμί από κεχρί.
Ο «πλακούντας» ήταν η πιο γνωστή πίτα της αρχαιότητας και φτιαχνόταν στην οικία ή σε εργαστήρι «πλακουντοποιού». Είχε ως βάση μια ζύμη από άριστης ποιότητας αλεύρι και νερό, στην οποία προστίθεντο διάφορα υλικά (π.χ. γάλα, τυρί, αυγά, λάδι, λίπος, άνηθος, μάραθο, κύμινο, πιπέρι, καρύδια, αμύγδαλα, σταφίδες κ.λπ.) δημιουργώντας έτσι ποικίλες πίτες (π.χ. ο «αρτότυρος» ή «τυρών άρτος», ήτοι η σημερινή τυρόπιτα). Παρασκεύαζαν και άλλες γλυκές πίτες, όπως τη μελόπιτα («μελιτούττα»), ένα γλύκισμα από ζύμη, σουσάμι και μέλι («όμωρο»), άλλο από λιναρόσπορο και μέλι («χρυσόκολλα»), ένα άλλο από αλεύρι, τυρί και κρασί μελωμένο («έκχυτο»), άλλο από αλεύρι ή σιμιγδάλι, νερό και ώριμους χουρμάδες («εγκρυφιάς»), αλλά και τηγανίτες («εγκρίδες»).
Το δώρο του Αρχέστρατου
Οι αρχαίοι μας πρόγονοι όφειλαν τις μαγειρικές τους γνώσεις σε έναν ποιητή και φιλόσοφο. Το πρώτο βιβλίο μαγειρικής που γράφτηκε ποτέ στην Ελλάδα είχε τον τίτλο «Ηδυπάθεια» και χρονολογείται περίπου στα μέσα του 4ου αιώνα π.Χ. Συγγραφέας ήταν ο Συρακούσιος ποιητής και φιλόσοφος Αρχέστρατος. Ο Αρχέστρατος θεωρείται ο πατέρας της γαστρονομίας και μάλιστα είναι ο πρώτος που αναφέρει τη συγκεκριμένη λέξη στο βιβλίο του και ο πρώτος που θεώρησε τη μαγειρική τέχνη.
Ουσιαστικά, η «Ηδυπάθεια» (ή «Δειπνολογία» ή «Γαστρονομία») είναι ένα ποιητικό έργο από το οποίο διασώζονται μόνο 300 στίχοι. Σε αυτό το έργο, ο Αρχέστρατος αφιερώνει εκτενή κεφάλαια στα όσπρια, το ψάρι και το κρασί και ταυτόχρονα καταγράφει τους κανόνες της μαγειρικής, δίνοντας στην κουζίνα της εποχής του ορισμένα συγκεκριμένα χαρακτηριστικά που αποτελούν διαχρονικά χαρακτηριστικά της ελληνικής κουζίνας.
Επιπλέον, ως γνήσιος λάτρης του καλού φαγητού συμβουλεύει τον αναγνώστη του πού θα βρει τα καλύτερα προϊόντα και πώς θα τα γευτεί όπως πρέπει. Μαθαίνουμε λοιπόν, ότι η Αθήνα διέθετε την καλύτερη και φρεσκότερη μαρίδα, η Μυτιλήνη φημιζόταν για τα χτένια, η λίμνη Αμβρακία και η Καλυδωνία για την πέρκα και η Καρχηδόνα για τα τήθεα (θαλασσινά όστρακα). Ο Συρακούσιος ποιητής αναφέρει ακόμη ότι το αττικό μέλι αναδεικνύει τη γεύση οποιασδήποτε πίτας, ο γόνος είναι ένας εξαιρετικός μεζές αν τηγανιστεί με τσουκνίδες και μυρωδικά και ότι ο καρχαρίας είναι εκλεκτή τροφή, χαρακτηρίζοντάς τον ως ανθό του νέκταρ. Παράλληλα, συμβουλεύει να μην καταναλώνουμε νερό πριν το φαγητό, γιατί καταστρέφουμε τις τροφές που τρώμε. Το έργο του Αρχεστράτου έχει τόση χάρη, σαν το ύφος των παλαιών διδακτικών ποιητών, γι’ αυτό και ο ποιητής επεκλήθη ο «Ησίοδος ή ο Θέογνις των οψοφάγων»…
Αρχέστρατος. Αρχαίος Έλληνας ποιητής από τη Σικελία, 4ος αιώνας π.Χ. Πατέρας της γαστρονομίας.
Εμείς σας δίνουμε τη συνταγή του Αρχέστρατου για σαρδέλες γεμιστές, προσαρμοσμένη στη δική μας εποχή.
Σαρδέλες γεμιστές στον φούρνο
Υλικά
36 φρέσκιες, μεγάλες σαρδέλες
3 σκελίδες σκόρδο
2 κ.σ. ψιλοκομμένος μαϊντανός
3 αυγά
175 γρ. ψίχα ψωμιού
1/2 κ.γλ. αλάτι
18 φύλλα δάφνης
40 γρ. φρέσκο βούτυρο σε θερμοκρασία δωματίου
Εκτέλεση
Πλένουμε τις σαρδέλες, τις καθαρίζουμε και κόβουμε την ουρά και το κεφάλι. Λιώνουμε το σκόρδο και το ανακατεύουμε με τον μαϊντανό, τα αυγά, πέντε κ.σ. ψίχα ψωμιού και το αλάτι. Μόλις γίνει ένα ομοιόμορφο μείγμα, γεμίζουμε με αυτό τις σαρδέλες. Βουτυρώνουμε ένα ταψί και τοποθετούμε τις σαρδέλες τη μία δίπλα στην άλλη. Κάθε δυο σαρδέλες τις σκεπάζουμε με ένα φύλλο δάφνης. Τις πασπαλίζουμε με την υπόλοιπη ψίχα και περιχύνουμε με το φρέσκο βούτυρο. Ψήνουμε στους 200οC για 20 λεπτά περίπου και τις σερβίρουμε ζεστές ή κρύες.
Σαρδέλες γεμιστές στον φούρνο, με μαϊντανό, σκόρδο και ψίχα ψωμιού.
Σε κάθε περίπτωση, οι αρχαίοι κατανάλωναν μεγάλη ποικιλία τροφών, αλλά σε πολύ μικρές ποσότητες, καθώς θεωρούσαν ότι στόχος του φαγητού ήταν να τέρψει τον ουρανίσκο και όχι να χορτάσει το στομάχι. Οι Σπαρτιάτες, από την άλλη, είχαν διαφορετική φιλοσοφία και ακολουθούσαν τη λακωνική λιτότητα ακόμα και στη διατροφή τους. Το καθημερινό τους διαιτολόγιο να συνίστατο σε μια κούπα «μέλανα ζωμό» και ένα κομμάτι ψωμί, ενώ σε ιδιαίτερες περιστάσεις και γιορτές απολάμβαναν το βραστό χοιρινό, λίγο κρασί και πίτες.
Δεν είναι τυχαία η πεποίθηση ότι ένα υγιές και καλό μυαλό πρέπει να βρίσκεται μέσα σε ένα υγιές σώμα.
Δηλαδή όσο σημαντική θεωρούσαν την πνευματική καλλιέργεια του ανθρώπου τόσο σημαντική θεωρούσαν και την καλή και σωστή διατροφή.
Στο επόμενο άρθρο, θα μιλήσουμε για τη Ζέα, το δίκοκκο σιτάρι, και θα δοκιμάσουμε να ζυμώσουμε ψωμί από αλεύρι Ζέας.
Στην καρδιά της Ελλάδας, όπου οι αρχαίες παραδόσεις συναντούν τις ζωηρές αποχρώσεις της άνοιξης, η Καθαρά Δευτέρα αναδύεται ως μια ημέρα γεμάτη με την υπόσχεση της ανανέωσης και του πνευματικού προβληματισμού. Είναι μια μέρα που ο αέρας γεμίζει με το χαρούμενο φτερούγισμα των χαρταετών, τα τραπέζια στολίζονται με σαρακοστιανά εδέσματα και οι οικογένειες συγκεντρώνονται για να σηματοδοτήσουν την έναρξη της Μεγάλης Σαρακοστής. Μια εκδήλωση του Pam’s Pan προσέθεσε μια μοναδική γεύση στις εορταστικές συγκεντρώσεις, συνδυάζοντας το πλούσιο μωσαϊκό των ελληνικών εθίμων με την ουσία της παγκόσμιας συντροφικότητας και της πολιτιστικής ανταλλαγής.
Η Παμ Νταϊβενφόρντεν (Pam Duivenvoorden), Ολλανδή σεφ με βαθιά αγάπη για τον ελληνικό πολιτισμό, έχει κάνει την Ελλάδα σπίτι της, διοχετεύοντας το πάθος της για το φαγητό στη γεφύρωση πολιτισμικών διαφορών. Μαζί με τον σύζυγό της Αλέξανδρο Κοκκινάκη, η Παμ ηγείται του οργανισμού «Το σταυροδρόμι» (The Crossroads) και του Pam’s Pan, πρωτοβουλίες που δεν αφορούν μόνο τη μαγειρική τέχνη, αλλά και τη δημιουργία χώρων για ουσιαστικές ανθρώπινες σχέσεις, παραθέτοντας γεύματα συνδυασμένα με ελκυστικά θέματα συζήτησης.
Αυτή η Καθαρά Δευτέρα έγινε ξεχωριστή χάρη στην εκδήλωση που διοργάνωσε η Παμ, η οποία έφερε στο ίδιο τραπέζι Έλληνες και διεθνείς ταξιδιώτες. Το τραπέζι στήθηκε σε έναν αρχαιολογικό χώρο, στην Αρχαία Πόλη της Μεγαλόπολης, κάτι που έκανε την ατμόσφαιρα ιδιαίτερη. Το θέμα ήταν οι πασχαλινές παραδόσεις σε όλους τους πολιτισμούς, προσφέροντας μια πλούσια παλέτα αφηγήσεων και τελετουργιών, που υπογραμμίζουν τα οικουμενικά θέματα της ανανέωσης, της ελπίδας και της κοινότητας. Αυτή η συγκέντρωση ήταν αντιπροσωπευτική της αποστολής της Παμ: να χρησιμοποιεί το φαγητό ως παγκόσμια γλώσσα που ξεπερνά τα σύνορα και να γιορτάζει την ποικιλομορφία στην ενότητα.
Καθαρά Δευτέρα στην Αρχαία Μεγαλόπολη. (φωτ.: Pam’s Pan)
Το ταξίδι της Παμ εμπνέει, αποτελώντας παράλληλα απόδειξη του πώς το να ακολουθεί κανείς το πάθος του μπορεί να οδηγήσει σε ουσιαστική συνεισφορά στην κοινωνία. Αφότου η Παμ εγκαταστάθηκε στην Ελλάδα, παρακολούθησε μία σχολή μαγειρικής, όχι μόνο για να κατακτήσει τις μαγειρικές τέχνες, αλλά και για να συνθέσει τη μάθησή της στον ιστό της πολιτιστικής ανταλλαγής. Σήμερα, η Παμ, μαζί με το σωματείο The CrossRoad, διαδραματίζει καθοριστικό ρόλο στη φιλοξενία ταξιδιωτών και Ευρωπαίων φοιτητών, κυρίως μέσω του προγράμματος Erasmus+, εμπλουτίζοντας την εμπειρία τους με μια γεύση τοπικής φιλοξενίας και παγκόσμιας φιλίας.
Η εκδήλωση της Καθαράς Δευτέρας αποτελεί υπόδειγμα του πώς οι παραδόσεις μπορούν και να διατηρηθούν και να μοιραστούν σε ένα παγκόσμιο πλαίσιο. Οι συμμετέχοντες δοκίμασαν μια ποικιλία από σαρακοστιανά πιάτα, περιλαμβανομένων της παραδοσιακής λαγάνας και μιας ποικιλίας θαλασσινών, με κάθε πιάτο να αφηγείται ιστορίες για την προέλευση και τη σημασία του.
Καθαρά Δευτέρα στην Αρχαία Μεγαλόπολη. (φωτ.: Pam’s Pan)
Η Καθαρά Δευτέρα σηματοδοτεί την πρώτη ημέρα των σαράντα ημερών της παραδοσιακής ελληνορθόδοξης νηστείας, η οποία, σε αντίθεση με το Ραμαζάνι, δεν σημαίνει ότι δεν τρώμε. Κατά τη διάρκεια της νηστείας, είναι ορισμένα τρόφιμα (το κρέας, τα γαλακτοκομικά προϊόντα και τα ψάρια – εκτός από τα οστρακοειδή) αυτά που δεν καταναλώνονται καθόλου.
Οι πασχαλινές παραδόσεις σε διαφορετικούς πολιτισμούς ως θέμα συζήτησης ήταν το έναυσμα για έναν συναρπαστικό διάλογο, εμπλουτίζοντας την κατανόηση και την εκτίμηση όλων για τις διαφορετικές πρακτικές και πεποιθήσεις τους. Το Pam’s Pan και το «Σταυροδρόμι» δεν φιλοξενούν απλώς εκδηλώσεις – χτίζουν γέφυρες. Μέσω των πρωτοβουλιών τους, η Παμ και ο Αλέξανδρος έχουν δημιουργήσει μια ζωντανή κοινότητα όπου η μάθηση και η ανταλλαγή ευδοκιμούν. Οι προσπάθειές τους αποδεικνύουν τη δύναμη του φαγητού να φέρνει τους ανθρώπους κοντά, να πυροδοτεί συζητήσεις που ίσως δεν θα είχαν γίνει ποτέ διαφορετικά και να ενισχύει την αίσθηση του ανήκειν μεταξύ ατόμων από όλα τα κοινωνικά στρώματα.
Το μενού που δημιούργησε η Παμ ήταν το εξής:
Καθαρά Δευτέρα στην Αρχαία Μεγαλόπολη. Η σεφ Παμ Νταϊβενφόρντεν επί το έργον. (φωτ.: Pam’s Pan)
Το σαρακοστιανό μενού της Παμ
Σαλάτες
Σαλάτα με γλυκιά ψητή πατάτα, σπιτικό αποξηραμένο κρεμμύδι και βινεγκρέτ καπνιστής πάπρικας
Σπανάκι σπιτικής καλλιέργειας με φράουλα, καραμελωμένα φουντούκια και βινεγκρέτ βαλσάμικου
Σισιλιάνικη σαλάτα με πορτοκάλι, φινόκιο και ελιές
Κύρια πιάτα
Χταπόδι σε σάλτσα κόκκινου κρασιού με μέλι και ρίγανη
Λεμονάτα σπαγγέτι με ολόκληρες γαρίδες σωταρισμένες στο κέλυφος
Μύδια στον ατμό σε λευκό κρασί με σκόρδο και μαϊντανό
Ορεκτικά
Ταραμοσαλάτα με λάδι βασιλικού και λαγάνα
Φάβα με κρεμμύδια και καπαρόφυλλα
Ντολμαδάκια με ρύζι και φρέσκα μυρωδικά
Επιδόρπια
Καραμελωμένο νηστίσιμο ρυζόγαλο με φρέσκα κόκκινα φρούτα και δυόσμο
Χρυσός χαλβάς από σιμιγδάλι με καβουρδισμένους ξηρούς καρπούς
Σισιλιάνικη σαλάτα της Παμ
Υλικά
1 μεγάλο βολβό φινόκιο, σε λεπτές φέτες
1 πορτοκάλι
1 πορτοκάλι σανγκουίνι
¼ φλιτζάνι ελιές Καλαμών
Φρέσκο μαύρο πιπέρι
Αλάτι με νιφάδες θάλασσας (αφράλα)
Εξαιρετικό παρθένο ελαιόλαδο
Φρέσκο θυμάρι (αλλά μπορείτε να πειραματιστείτε και με άλλα μυρωδικά, όπως δυόσμο, βασιλικό ή άνηθο)
Εκτέλεση
Προετοιμάστε το βολβό φινόκιο, κόβοντας τα κοτσάνια και αφαιρώντας το εξωτερικό στρώμα. Κόβετε το βολβό σε λεπτές φέτες, με ένα κοφτερό μαχαίρι ή με τον ειδικό τρίφτη λαχανικών.
Αφαιρέστε τις φλούδες από τα δύο πορτοκάλια, απομακρύνοντας τα κουκούτσια.
Τοποθετήστε τα υλικά σε ένα πιάτο, περιχύστε τα με το ελαιόλαδο, αλάτι, πιπέρι και φρέσκα μυρωδικά.
Αυτή η σαλάτα αναδεικνύει την τραγανότητα του φινόκιο, τη γλυκύτητα των πορτοκαλιών και την αλμύρα των ελιών, που συμπληρώνεται από τα βότανα.
Η ποιότητα των υλικών είναι το κλειδί, γι’ αυτό προτείνω να φτιάξετε αυτή τη σαλάτα την κατάλληλη εποχή. Καλή σας όρεξη!
Υπάρχει κάποιος που δεν είναι εξοικειωμένος με τη φύση της τσουκνίδας; «Φύγε τσουκνίδα, έλα μολόχα» τραγουδούσαν όσοι τσιμπιόνταν παλιά, τρίβοντας το πονεμένο σημείο με τα φύλλα της αγριομολόχας, που με άφατη σοφία ο Δημιουργός έκανε να φύεται δίπλα στις τσουκνίδες! Κι όμως, αυτό το φυτό αξίζει και τον σεβασμό και την αγάπη μας: δεν είναι τόσο κακό όσο φαίνεται με την πρώτη ματιά.
Κρίνετε μόνοι σας: η τσουκνίδα είναι πλούσια σε βιταμίνες, όπως A, PP, B1, B2, C, κάλιο, μαγνήσιο, ασβέστιο, νάτριο, σίδηρο, ιώδιο, φώσφορο, καροτίνη, μικροστοιχεία και πολλά αμινοξέα· χρησιμοποιείται στην κοσμετολογία (ποιο κορίτσι δεν ξέρει για τα οφέλη των λοσιόν και βαλσάμων τσουκνίδας για τη δύναμη των μαλλιών;), αλλά και ως λίπασμα, κάνοντας τις ντομάτες και το λάχανο να αναπτύσσονται αλματωδώς!
Όλα αυτά τα θαυμάσια συστατικά της τσουκνίδας μπορούν να ωφελήσουν και τον άνθρωπο, αφού η τσουκνίδα είναι βρώσιμη· η κατανάλωσή της έχει ευεργετική επίδραση σε ολόκληρο το σώμα.
Υπάρχουν πολλές συνταγές όχι μόνο στην ελληνική κουζίνα, αλλά και σε βιβλία μαγειρικής της Ρωσίας, της Σκανδιναβίας, της Ιταλίας, της Ισπανίας, της Γερμανίας, της Γαλλίας, της Βουλγαρίας και της Τσεχίας, ενώ στην Αγγλία παρασκευάζουν ακόμη και μπύρα από τσουκνίδα.
Πόσα διαφορετικά πιάτα, νόστιμα και υγιεινά, μπορούν να παρασκευαστούν από τσουκνίδες! Για καλύτερα αποτελέσματα, σημειώστε αυτά τα «μυστικά τσουκνίδας»:
Όταν πιάνετε φρέσκες τσουκνίδες, πρέπει να χρησιμοποιείτε γάντια.
Εάν τα φρέσκα φύλλα ζεματιστούν και ξεπλυθούν με τρεχούμενο κρύο νερό, τότε η τσουκνίδα δεν θα σας καίει πλέον.
Τα νεαρά φύλλα που συλλέγονται από τον Μάιο έως τον Ιούλιο είναι τα καλύτερα κατάλληλα για μαγείρεμα.
Κατά την παρασκευή ζεστών πιάτων, η τσουκνίδα προστίθεται τελευταία, αφού οι υψηλές θερμοκρασίες καταστρέφουν τις ευεργετικές της ιδιότητες.
Εάν θέλετε να φυλάξετε τσουκνίδες για το χειμώνα, συνίσταται να στεγνώνετε τα φύλλα σε σκοτεινό, αεριζόμενο μέρος, αποφεύγοντας το άμεσο ηλιακό φως.
Όπως και κάθε άλλο χόρτο, οι τσουκνίδες δίνουν νόστιμα αρτοσκευάσματα. Οι τσουκνιδόπιτες και τα τσουκνιδοπιτάκια είναι ιδιαίτερα καλά! Αλλά για να απογειώσετε το αποτέλεσμα, χρειάζεται η σωστή ‘παρέα’: η τσουκνίδα ταιριάζει με ρύζι, κεχρί, πλιγούρι, αυγά, φρέσκα και ξερά κρεμμύδια, σπανάκι, πατάτες, μανιτάρια και τυριά όπως σουλουγκούνι, φέτα και άλλα. Ανακατεύοντας αυτά τα υλικά, θα έχετε μία υπέροχη γέμιση για τις πίτες σας.
Οι αναλογίες ρυθμίζονται σύμφωνα με τις προσωπικές προτιμήσεις σας. Για παράδειγμα:
Για 1 κιλό τσουκνίδες, μπορούμε να βάλουμε 100 γραμμάρια ρύζι και 5 αυγά. Ζεματίζουμε και ψιλοκόβουμε τις τσουκνίδες, ανακατεύουμε με βρασμένο ρύζι και ψιλοκομμένα βραστά αυγά, αλατοπιπερώνουμε και προσθέτουμε μπαχαρικά κατά βούληση. Μπορείτε, όμως, να βάλετε και ωμές τις τσουκνίδες στη γέμιση, όπως και όλα τα άλλα χόρτα.
Αφράτη Τσουκνιδόπιτα (Βλάχικη Πίτα-Βινίτα)
Λιακρούαρ τάρδουρ με φύλλο με πατάτα – μία πολύ ιδιαίτερη συνταγή για αφράτη χορτόπιτα. (ixomageiremata.gr)
Η τσουκνιδόπιτα που θα φτιάξουμε σήμερα είναι λίγο διαφορετική, αλλά πολύ νόστιμη και πολύ εύκολη.
Την έφτιαχνε η γιαγιά Αθηνά, συνήθως όταν ζύμωνε το ψωμί της εβδομάδας. Κρατούσε μια ποσότητα ζύμης και πριν προλάβει να βγάλει τα καρβέλια από τον φούρνο, η «πίτα βινίτα» (ή «λιακρούαρ τάρδουρ» στα αρβανίτικα) ήταν έτοιμη στο τραπέζι.
Υλικά
Για τη ζύμη
4 μέτριες πατάτες
3 ποτήρια νερό (χλιαρό)
1 κ. σ. αλάτι (κατά προτίμηση χοντρό)
2 κύβους μπυρομαγιά
Αλεύρι (όσο πάρει)
Για τη γέμιση
2 γεμάτες χούφτες ξερές ή χλωρές τσουκνίδες
250 γρ. μυζήθρα ή τυρί
4 αυγά
1 κ. σ. αλεύρι
4-5 κ. σ. ελαιόλαδο
Αλάτι
Εκτέλεση
Ξεκινήστε με τη γέμιση. Βάλτε λίγο νερό σε μια κατσαρόλα και όταν αρχίσει να κοχλάζει, ρίξτε τις τσουκνίδες ανακατεμένες με μια κουταλιά αλεύρι, για να βράσουν για 15 λεπτά.
Στραγγίξτε τις, ρίξτε μια κουταλιά λάδι, δυο-τρεις κουταλιές από το ζουμί τους, τη μυζήθρα και τα αυγά και ανακατέψτε καλά. Δοκιμάστε και αλατίστε τες.
Ψήστε στον φούρνο (ή στη σόμπα) τις πατάτες.
Διαφορετικά βράστε τες και πατήστε τες με πηρούνι ή κουτάλι να γίνουν πουρές. Διαλύστε σε λίγο χλιαρό νερό την μπυρομαγιά
Σε μια λεκανίτσα ή ταψάκι, κοσκινίστε το αλεύρι. Κάντε μια λακουβίτσα στη μέση και ρίξτε μέσα τον πουρέ της πατάτας ζεστό, τη διαλυμένη μπυρομαγιά, προσθέτοντας λίγο αλάτι. Αρχίστε σιγά-σιγά το ζύμωμα με το χέρι, προσθέτοντας λίγο-λίγο το χλιαρό νερό. Συνεχίστε το ζύμωμα, ώσπου να πετύχετε μια ζύμη απαλή και ελαστική.
Χωρίστε τη σε δύο κομμάτια. Ένα μεγάλο για το κάτω μέρος της πίτας (⅔ της ζύμης) και ένα μικρότερο για το επάνω.
Κάντε το μεγάλο κομμάτι μια μπάλα και ανοίξτε φύλλο.
Αφού βουτυρώσετε καλά το ταψί, απλώστε το φύλλο στο ταψί και αδειάστε πάνω τη γέμιση. Ανοίξτε ένα φύλλο με την υπόλοιπη ζύμη και απλώστε το σουρωτά πάνω από τη γέμιση. Φτιάξτε το κόθορνο (το γύρω-γύρω κλείσιμο των φύλλων).
Σκεπάστε την πίτα και αφήστε την εκεί να καθίσει ήρεμα-ήρεμα μέχρι να φουσκώσει.
Η γιαγιά Αθηνά, όταν βιαζόταν, γέμιζε μια λεκάνη με καυτό νερό και έβαζε από απάνω το ταψί. Οι καυτοί ατμοί βοηθούσαν το ζυμάρι να φουσκώσει γρηγορότερα. Εναλλακτικά, μπορείτε να σκεπάσετε το ταψί με κουβέρτες ή να το αφήσετε στον ήλιο ή στον φούρνο στους 30 βαθμούς Κελσίου.
Βάλτε να ψηθεί σε προθερμασμένο φούρνο στους 200 βαθμούς για 45-60 λεπτά.
Μπορείτε αν θέλετε να την κάνετε νηστίσιμη, αντικαθιστώντας τα αυγά και το γάλα με μια χούφτα ρύζι. Επίσης μπορείτε να αντικαταστήσετε τις τσουκνίδες με οποιοδήποτε άλλη γέμιση χορταρικών ή να φτιάξετε ένα μείγμα χορταρικών με τσουκνίδες και σπανάκι, λάπατα, σέσκουλα κλπ.
Είναι μια πίτα απλή, όπως η αγάπη, μόνο που – όπως έλεγε η γιαγιά Αθηνά – η αγάπη δουλεύει με διαφορετικό τρόπο σε διαφορετικά μυαλά: «…τον ανόητο τον φωτίζει, τον σοφό τον τυφλώνει…»
Το φρικασέ ή fricassée, διαχρονικό και αγαπημένο στη χώρα μας, είναι κατά την Βικιπαίδεια «ένα είδος φαγητού μαγειρευτού στο τηγάνι ή στην κατσαρόλα, που γίνεται από κρέας, κομμάτια κοτόπουλου ή λαγού και διάφορα λαχανικά με άσπρη σάλτσα».
Σύμφωνα με το λεξικό Linternaute το φρικασέ είναι κρέας, συνήθως λευκό (κοτόπουλο ή λαγός κυρίως) ραγού (ή ραγκού) κομμένο σε κομμάτια και μαγειρεμένο στο τηγάνι ή στην κατσαρόλα, συνοδευόμενο από λαχανικά και σάλτσα άσπρη από βούτυρο, γάλα ή κρέμα γάλακτος.
Η ονομασία του είναι γαλλική, αλλά καθιερώθηκε σαν όρος και στην αγγλική γλώσσα και αργότερα και σε άλλες γλώσσες. Πρόκειται για το αποτέλεσμα του συνδυασμού δύο άλλων λέξεων, του frire που σημαίνει ‘τηγανίζω’ και του casser που σημαίνει ‘σπάζω/κόβω σε κομμάτια’. Η λέξη αφορά περισσότερο την τεχνική παρά τα υλικά, τα οποία ποικίλουν κατά περίσταση. Η τεχνική πρωτοεμφανίστηκε στα μέσα του 16ου αιώνα σύμφωνα με τις επίσημες καταγραφές.
Όμως, η μαγειρική αυτή μέθοδος εμφανίζεται πριν καθιερωθεί η επίσημη ονομασία της, καθώς περιγραφές μιας πανομοιότυπης μα ανώνυμης μεθόδου έχουν ανακαλυφθεί στο μεσαιωνικό γαλλικό βιβλίο μαγειρικής Le Viandier,που χρονολογείται από το 1300 μ.Χ. Οι υποψίες επιβεβαιώνονται όταν, το 1490 μ.Χ., η έντυπη εκδοχή του ίδιου βιβλίου ονομάζει την ίδια μέθοδο «fricassée», οδηγώντας την ένα βήμα πιο κοντά στην οριστική της ονομασία.
Σύμφωνα με την Τζούλια Τσάιλντ, η οποία σύστησε τη γαλλική κουζίνα στο ευρύ κοινό παγκοσμίως με το διάσημο βιβλίο της Mastering the Art of French Cooking («Κατακτώντας την τέχνη της γαλλικής μαγειρικής»), το φρικασέ είναι κάτι ανάμεσα σε τηγάνισμα και σε βράσιμο. Η διαφορά των δύο αυτών μεθόδων βρίσκεται στην προσθήκη υγρών κατά τη διάρκεια εκτέλεσης τους.
Όταν το μαγείρεμα γίνεται στο τηγάνι δεν προστίθεται υγρό σε κανένα στάδιο της διαδικασίας. Αντιθέτως, κατά το μαγείρεμα με βράσιμο απαιτείται προσθήκη υγρών από την αρχή της διαδικασίας.
Το φρικασέ, ωστόσο, είναι μια ενδιάμεση διαδικασία, η οποία περιλαμβάνει σοτάρισμα των κομματιών του κρέατος για λίγο στην αρχή μέχρι να ροδίσουν ελαφρώς και στη συνέχεια να προσθήκη κάποιου υγρού, μέσα στο οποίο θα σιγοβράσει το κρέας μέχρι να είναι έτοιμο.
Ο όρος φρικασέ υπάρχει και σε άλλες κουζίνες, αλλά αφορά εντελώς διαφορετικές γαστρονομικές προτάσεις. Στην Τυνησία, παραδείγματος χάριν, fricassé ή frit cassé είναι ένα είδος λουκουμά από τηγανητή ζύμη την οποία γεμίζουν με διάφορα υλικά όπως μήλο, τόνο, ελιές, αυγά, σαλάτα και είναι ένα από τα πολύ γνωστά φαγητά ‘του δρόμου’.
Αλλά και στην ίδια τη Γαλλία, το φρικασέ διαφοροποιείται. Κλασικό παράδειγμα η περιοχή της Limoux όπου το φρικασέ είναι, ουσιαστικά, ένα κοκκινιστό χοιρινό με φασόλια.
Εξάλλου, πάντα οι συνταγές της κάθε κουζίνας όταν ταξιδεύουν και αλλάζουν πατρίδες σιγά σιγά επαναπροσδιορίζονται, τροποποιούνται και υιοθετούν τοπικά προϊόντα, καθώς νέες και διαφορετικές κουλτούρες, πολιτισμικά στοιχεία αλλά και αγροτικά προϊόντα ενσωματώνονται σ’ αυτές. Αυτή είναι μια αρχαιότατη εξελικτική διαδικασία που ακολουθεί πάντα τον δικό της δρόμο και είναι και ο λόγος που, πολλές φορές, ακούμε το όνομα ενός φαγητού και βλέπουμε μια διαφοροποιημένη συνταγή… κάτι που δεν πρέπει να μας ξενίζει, κατά την άποψή μου.
Έτσι και εδώ, το φρικασέ έγινε πιο ελληνικό, διατηρώντας τη βασική τεχνική. Ωστόσο, υιοθέτησε ελληνικά χόρτα και λαχανικά, που υπήρχαν άφθονα ακόμα και σε περιόδους δύσκολες για τη χώρα, καθώς και τα ενδημικά είδη κρέατος. Βρίσκουμε, λοιπόν, φρικασέ με κοτόπουλο, κατσίκι, χοιρινό, αλλά και αρνάκι. Όσον αφορά τα λαχανικά, αυτά μπορεί να είναι χόρτα καλλιεργημένα ή άγρια, όπως σπανάκι, σέσκουλα, αντίδια, πράσα, κρεμμυδάκια, κολοκυθάκια, σέλινο, σταμναγκάθι ή γογγύλια. Επίσης, υπάρχει η διαφοροποίηση της σάλτσας λόγω της γαστρονομικής πολιτισμικής διαφοράς κι έτσι η άσπρη, γαλακτώδης σάλτσα της Γαλλίας μετατράπηκε στο γνωστό μας αυγολέμονο.
Κατσικάκι φρικασέ με πολλά μυρωδικά και εποχιακά χόρτα
Υλικά
Μερίδες: 6-8
50 ml ελαιόλαδο
1.800 γρ. σπάλα από κατσίκι, χωρίς κόκαλο, σε μέτρια κομμάτια
1 ξερό κρεμμύδι τριμμένο
5 φρέσκα κρεμμυδάκια, χωριστά το λευκό από το πράσινο μέρος, ψιλοκομμένα
2 σκελίδες σκόρδο ψιλοκομμένες
500 γρ. σπανάκι (καθαρό βάρος), καθαρισμένο και ψιλοκομμένο
1 μάτσο σέσκουλα καθαρισμένα και ψιλοκομμένα (αφαιρούμε τα κοτσάνια και τα ψιλοκόβουμε κι αυτά, ξεχωριστά) ή γογγύλια ή ρέβες μαζί με το πράσινό τους
Ξεκινάμε ζεσταίνοντας το ελαιόλαδο σε μια μεγάλη κατσαρόλα και σοτάρουμε το μισό κρέας σε δυνατή φωτιά για 4-5 λεπτά, μέχρι να ροδίσει από όλες τις πλευρές.
Το βγάζουμε, το αφήνουμε σε ένα μπολ και σοτάρουμε το υπόλοιπο. Το βάζουμε κι αυτό στο μπολ. Σοτάρουμε στο λάδι που έμεινε στην κατσαρόλα το ξερό κρεμμύδι και το λευκό μέρος από τα φρέσκα κρεμμυδάκια για 2-3 λεπτά.
Ρίχνουμε το σκόρδο, σοτάρουμε για 1/2 λεπτό και βάζουμε ξανά στην κατσαρόλα το κρέας με το ζουμί που άφησε στο μπολ, τις ρίζες σπανακιού, τα κοτσάνια σέσκουλου, τον μάραθο, τον άνηθο και το σχοινόπρασο και ανακατεύουμε.
Προσθέτουμε νερό τόσο ώστε να φτάσει το πολύ μέχρι τη μέση των υλικών. Χαμηλώνουμε καλά τη φωτιά, κλείνουμε την κατσαρόλα και μαγειρεύουμε για 1 ώρα.
Προσθέτουμε τα χόρτα, το ρύζι, αλατοπίπερο και άλλα 200 ml νερό και μαγειρεύουμε για 20-25 λεπτά.
Αυγολέμονο
Χτυπάμε με το μίξερ τα ασπράδια μέχρι να γίνουν αφράτη μαρέγκα.
Σε άλλο μπολ χτυπάμε τους κρόκους με το λεμόνι μέχρι να αφρατέψουν. Τους ρίχνουμε σταδιακά στη μαρέγκα, ανακατεύοντας για να ενωθούν.
Με μια κουτάλα ρίχνουμε σταδιακά και σε αργή ροή όσο περισσότερο καυτό ζωμό από την κατσαρόλα μπορούμε, μέχρι το αυγολέμονο να ζεσταθεί.
Αποσύρουμε την κατσαρόλα από τη φωτιά και ρίχνουμε αργά τα χτυπημένα αυγά στο φαγητό, σείοντας την κατσαρόλα για να απλωθεί ομοιόμορφα.
Στο α΄μέρος του άρθρου μας για τη σοφία, εξετάσαμε πώς ο δυτικός κόσμος έχει απομακρυνθεί από την επιδίωξή της, έχοντας τώρα ως στόχο την «αυτοπραγμάτωση». Αλλά η ουσία της σοφίας είναι η ηθική ή αλλιώς, όπως έγραψε ο Ρωμαίος πολιτικός Κικέρων, η ικανότητα διάκρισης μεταξύ σωστού και λάθους, η οποία διαπερνά όλες τις δραστηριότητές μας.
Η διορατικότητα των αρχαίων Ελλήνων σχετικά με τη φύση της σοφίας προήλθε μέσα από την κατανόηση της θεάς που την αντιπροσώπευε, της Αθηνάς Παλλάδας. Ίσως η εξέταση των μύθων και της προσωπικότητας της γλαυκομάτας θεάς μάς βοηθήσει να γίνουμε σοφότεροι, άνθρωποι που μπορούν να διακρίνουν πιο καθαρά μεταξύ σωστού και λάθους.
Προέλευση της Αθηνάς
Τζέημς Θόρνχιλ, «Αλληγορία του Απόλλωνα και της Αθηνάς ως Τέχνες και Σοφία», τέλη 17ου αιώνα με αρχές 18ου αιώνα. Βασιλικά Μουσεία Γκρίνουιτς, Λονδίνο. (Public Domain)
Ο πατέρας της Αθηνάς, ο Δίας, ήταν ο βασιλιάς των θεών και ο ανώτατος άρχοντας του σύμπαντος. Αλλά δεν ήταν πάντα ο ανώτατος άρχοντας.
Ο παππούς του, ο Ουρανός, ο αρχικός θεός του ουρανού εκθρονίστηκε από τον γιο του, τον Τιτάνα Κρόνο, ο οποίος με τη σειρά του εκθρονίστηκε από τον γιο του, τον Δία. Αυτή η εξέλιξη δεν ήταν απλώς μια ‘αλλαγή φρουράς’: περιελάμβανε μια θεμελιώδη αλλαγή στη φύση του σύμπαντος. Οι Τιτάνες, τους οποίους κυβερνούσε ο Κρόνος, ήταν αρχέγονα και χαοτικά όντα, ενώ ο Δίας και οι Ολύμπιοι θεοί έφεραν στο σύμπαν την τάξη και τη δικαιοσύνη: επαναπροσδιόρισαν και αναμόρφωσαν πλήρως το σύμπαν.
Ας υποθέσουμε ότι αυτή η αλλαγή εξουσίας αντιπροσωπεύει μια εκτεταμένη διαδικασία μαζικών κινήσεων αερίων, εκρήξεων, μαύρων τρυπών και άλλων αναταραχών – όμως μέσα από αυτήν εμφανίζεται η τάξη, η οργάνωση και η ζωή. Ο Ουρανός και ο γιος του, ο Κρόνος, δεν μας δίνουν την αίσθηση ότι σκέφτονται. Ενεργούν και αντιδρούν, και αυτό είναι όλο. Αλλά με την εμφάνιση του Δία, αισθανόμαστε ένα μυαλό που τα καταλαβαίνει όλα, που κυβερνά και κρατάει τα πράγματα ενωμένα, καταστρέφοντας το κακό όταν πρέπει.
Πρώτη γυναίκα του Δία ήταν η Τιτανίδα Μήτις, το όνομα της οποίας σημαίνει «πονηριά», «πολύτροπος νοηση» ή «σοφία». Ήταν κόρη του Τιτάνα Ωκεανού και της Τιτανίδας Τηθύος, το στοιχείο της ήταν το νερό και το ζώο της η αλεπού. Αν και το ζευγάρι ήταν πανίσχυρο, υπήρχε μια προφητεία, όπως αναφέρει ο Ησίοδος, την οποία γνώριζε ο Δίας, που έλεγε ότι η Μήτις θα του γεννούσε πρώτα μία κόρη κι έπειτα έναν γιο, ο οποίος θα ξεπερνούσε και θα εκθρόνιζε τον πατέρα του.
Ωστόσο, ο Δίας ξεγέλασε τη Μήτιδα και την κατάπιε, λίγο πριν εκείνη γεννήσει την κόρη τους:
«Μα όταν πια τη θεά Αθηνά, την αστραπόματη, έμελλε εκείνη να γεννήσει, τότε με δόλο το νου της ο Δίας τον ξεγέλασε και με χαριτωμένα λόγια στην κοιλιά του την κατάπιε, με συμβουλές της Γης και του Ουρανού που ᾽ναι γεμάτος άστρα. Γιατί έτσι τον συμβουλέψανε, για να μην πάρει άλλος κανείς απ᾽ τους αιώνιους θεούς στη θέση του Δία τη βασιλική εξουσία. Γιατί απ᾽ αυτήν ήταν μοίρα να γίνουνε παιδιά υπέρτερα στο νου απ᾽ όλους. Πρώτα μια κόρη θα γεννούσε, την αστραπόματη την Τριτογένεια, που θα ᾽χε ορμή και φρόνιμη βουλή ίσα με τον πατέρα της, μα έπειτα έμελλε να γεννήσει γιο που θα γινόταν βασιλιάς θεών κι ανθρώπων και θα ᾽χε καρδιά υπερδύναμη. Μα πιο μπροστά ο Δίας στην κοιλιά του την κατάπιε, για να στοχάζεται μαζί του η θεά το καλό και το κακό.» (Θεογονία, 886-900, μετ. Στ. Γκιργκένης)
Ο Δίας είναι σίγουρος πια ότι η Μήτις δεν αποτελεί πλέον απειλή. Όμως, λίγο καιρό αργότερα, εμφανίζει πονοκέφαλο που αρχίζει κυριολεκτικά να τον διαλύει: Ο βασιλιάς των θεών ουρλιάζει από αγωνία και κανείς δεν φαίνεται να μπορεί να ανακουφίσει τον πόνο του, μέχρι που ο Προμηθέας συμβουλεύει τον Ήφαιστο πώς να τον βοηθήσει.
Κάθε πρόσωπο της ιστορίας αυτής έχει συμβολική σημασία. Πρώτον, ο Προμηθέας, ένας Τιτάνας, πήρε το μέρος του Δία ενάντια στους Τιτάνες. Γιατί;
Μία ένδειξη μας δίνει το όνομά του, που σημαίνει «πρόνοια». Ο Προμηθέας προέβλεψε ότι ο Κρόνος θα έχανε στη μάχη εναντίον του γιου του κι έτσι πήρε το μέρος των νικητών. Η προβλεπτικότητα είναι μια μορφή σοφίας.
Δεύτερον, ο Ήφαιστος, ο κουτσός γιος του Δία και της Ήρας, είναι ο οπλουργός των θεών, αυτός που σφυρηλατεί το μέταλλο και είναι ο μάστορας και θεός-προστάτης της μεταλλοτεχνίας. Με άλλα λόγια, είναι ο υπερασπιστής των θεών.
Ο Προμηθέας λέει στον Ήφαιστο να πάρει το τσεκούρι του και να ανοίξει με αυτό το κεφάλι του Δία στα δύο. Όλοι οι θεοί γίνονται μάρτυρες αυτού του γεγονότος. Στην αρχή τρομάζουν καθώς το κρανίο ανοίγει και στη συνέχεια μένουν κατάπληκτοι, καθώς από το ρήγμα εμφανίζεται πρώτα μια αιχμή δόρατος και κατόπιν η – πλήρως θωρακισμένη – θεά Αθηνά.
Μια παρθενική γέννηση
Μία «Αθηνά Παλλάδα», περ. το 1655, που αποδίδεται στον Ρέμπραντ. Λάδι σε καμβά. Μουσείο Calouste Gulbenkian, Λισαβόνα. (Public Domain)
Υπάρχουν αρκετοί παραλληλισμοί μεταξύ αυτού του ελληνικού μύθου για τη γέννηση της σοφίας και της σοφίας στη Βίβλο. Ένα κοινό σημείο που προβάλλεται είναι ότι η σοφία δεν γεννιέται μέσω της σάρκας, μέσω της βιολογίας και του σωματικού έρωτα, αλλά γεννιέται παρθενογενετικά.
H σοφία, μας λέει ο μύθος, είναι sui generis – μοναδική στο είδος της. Ένα από τα χαρακτηριστικά της είναι ότι έρχεται πλήρως εξοπλισμένη. Δεν χρειάζεται ούτε να οπλιστεί ούτε να προετοιμαστεί, διότι στην ουσιαστική της φύση είναι οπλισμένη. Η Αθηνά γεννιέται πλήρως εξοπλισμένη: πλήρως επαρκής, πλήρως ικανή, πλήρως ισχυρή.
Για να αναφερθούμε ξανά στη Βίβλο, μας λέει ότι στη ζωή του ο Ιησούς δεχόταν συνεχώς λεκτικές επιθέσεις και προκλήσεις, στις οποίες, ωστόσο, πάντα απαντούσε αποτελεσματικά και αποφασιστικά. Από πού πήρε αυτός ο άνθρωπος τη μόρφωσή του, θρηνούν οι Φαρισαίοι και οι δάσκαλοι; Ποιος τον δίδαξε; Δεν είναι μορφωμένος, άρα πώς μπορεί να απαντά έτσι;
Αυτό που λέει ο μύθος της Αθηνάς είναι ότι η παιδεία δεν είναι το ίδιο με τη σοφία – μπορεί κάλλιστα να βρίσκεται σε αντίθεση με αυτήν. Η σοφία έχει αξιωματική δύναμη ∙ είναι θεμελιώδης. Προηγείται αυτού που θα μπορούσαμε να ονομάσουμε «σκέψη». Με άλλα λόγια, η σοφία είναι διαισθητική – αναδύεται από τα βάθη της ψυχής μας. Όλοι ξέρουμε ότι αυτό ισχύει όταν βλέπουμε απλούς ανθρώπους να επιδεικνύουν περισσότερη σοφία – μερικές φορές θα μπορούσαμε να το ονομάσουμε κοινή λογική – από τους μορφωμένους της εποχής μας.
Πώς μπορεί κάποιος μορφωμένος να στερείται σοφίας; Δυστυχώς, όταν η εκπαίδευση διαχωρίζεται από τη σοφία, αυτό είναι δυνατό να συμβεί.
Ένας μορφωμένος και ευγενής άνθρωπος χρειάζεται σοφία. Τζοβάνι Αντόνιο Πελλεγκρίνι, «Ευγενής που κρατά άγαλμα της Αθηνάς», τέλη του 17ου αιώνα με αρχές του 18ου αιώνα. Λάδι σε καμβά. Μουσείο Καλών Τεχνών Βοστώνης. (Public Domain)
Ένα τελευταίο σημείο σχετικά με την παρθενογένεση της Αθηνάς είναι ότι, σχεδόν αμέσως μετά τη γέννησή της, ζητά από τον Δία να παραμείνει για πάντα παρθένα, αίτημα το οποίο εκείνος ικανοποιεί.
Αυτό σημαίνει ότι η σοφία είναι καθαρή και αμόλυντη, αμόλυντη από τη σαρκικότητα. Επιπλέον, ότι διατηρεί μια ανεξάρτητη, αντικειμενική άποψη, επειδή δεν μολύνεται από σχέσεις ή έστω από μια ειδική σχέση που θα μπορούσε να προκαλέσει μεροληψία. Είναι η Αιώνια Παρθένος, που δεν μπορεί να μολυνθεί.
Σαφώς, η ιδέα είναι ότι η γνώση είναι αντικειμενική και ότι η ίδια η υποκειμενικότητα βρίσκεται υπό την κυριαρχία της πραγματικότητας. Αυτό είναι ένα ισχυρό αντίδοτο για ένα μεγάλο μέρος της σύγχρονης σκέψης.
Στο γ΄ μέρος αυτής της σειράς, θα εξετάσουμε μερικές από τις σημαντικότερες δράσεις της και το πώς η κατανόηση της θεάς της σοφίας μπορεί να μας βοηθήσει να επιστρέψουμε ‘σπίτι’.
Η θρησκεία και η σωτηρία δεν απασχολούν πλέον τον σύγχρονο δυτικό κόσμο. Τώρα, εστιάζουμε στην προσωπική ανάπτυξη και την «αυτοπραγμάτωση». Αυτή η ιδέα προσεγγίζεται με χίλιους διαφορετικούς τρόπους. Αλλά τι σημαίνει;
Η παραμέληση της θρησκείας και της σωτηρίας συνδέονται με τη συχνά επαναλαμβανόμενη φράση «Μια ζωή την έχουμε». Αυτό υπονοεί ότι πρέπει να απολαύσουμε ή να εκπληρώσουμε τον εαυτό μας τώρα. Το σαφές συμπέρασμα είναι ότι πρέπει να διασφαλίσουμε ότι θα στραγγίξουμε και την τελευταία σταγόνα χυμού από τη ζωή και ότι δεν θα χάσουμε τίποτα από όσα έχει να μας προσφέρει η ζωή πριν φύγουμε. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο ακούμε όλο και περισσότερο για τις λίστες με τους στόχους που θέτουμε για τη ζωή μας. Έχει γίνει ηθικό παράπτωμα – αν όχι πραγματικό έγκλημα – να μην έχουμε πραγματοποιήσει όλους τους στόχους μας. Γι’ αυτό, λοιπόν, πιάστε δουλειά!
Η θρησκεία και η σωτηρία δεν απασχολούν πλέον τον σύγχρονο δυτικό κόσμο. Γιόχαν Γιάκομπ Βόλφενσμπεργκερ, «Η Ακρόπολη των Αθηνών”, μεταξύ 1832 και 1835. Υδατογραφία, Κεντρική Βιβλιοθήκη της Ζυρίχης. (Public Domain)
Επιπλέον, η αυτοπραγμάτωση έχει να κάνει με την τελειοποίηση του «εαυτού», μια λέξη που έχει αντικαταστήσει την «ψυχή». Αυτές οι λέξεις είναι συνώνυμες σε ορισμένα πλαίσια, αλλά όλο και περισσότερο αποκλίνουν ως προς τη σημασία τους. Η παλιομοδίτικη λέξη «ψυχή» αναφέρεται στην άυλη, αθάνατη πλευρά του ανθρώπου που είναι απείρως πολύτιμη, αλλά ελαττωματική και χρειάζεται σωτηρία – είτε αυτή γίνεται μέσω του Θεού είτε μέσω, ας πούμε, του Οκταπλού Μονοπατιού του Βουδισμού.
Στην πραγματικότητα, όλες οι θρησκείες, αν το καλοσκεφτείτε, υπάρχουν μόνο και μόνο επειδή τα ανθρώπινα όντα είναι ατελή και αισθάνονται, διαισθητικά ίσως, ότι χρειάζονται κάποιον μηχανισμό μεγαλύτερο από τον εαυτό τους για να τους παρέχει τη λύτρωση από τον κόσμο. Έτσι, οι θρησκείες παρέχουν τα βήματα που απαιτούνται για να βγούμε από τον κύκλο της αμαρτίας ή τον κύκλο της επιθυμίας.
Αντικαθιστώντας την ψυχή με τον εαυτό
Μιρ Κάλαν Χαν, «Συγκέντρωση αγίων διαφορετικών θρησκειών», περ. 1770-1775. Υδατογραφία και χρυσός σε χαρτί. Μητροπολιτικό Μουσείο Τέχνης, Νέα Υόρκη. (Public Domain)
Ο εαυτός μου, από την άλλη πλευρά, αφορά «εμένα»: έναν καλό άνθρωπο που πρέπει να κάνει περισσότερη γιόγκα, να γίνει χορτοφάγος, να «είναι ευγενικός» και ούτω καθεξής, προκειμένου να συνειδητοποιήσει την τελειότητα που είναι ήδη εκεί, ήδη μέσα μου. Ως εκ τούτου, βλέπουμε διαδικτυακά μαθήματα που μας δείχνουν πώς να νικήσουμε το «σύνδρομο του απατεώνα». Το κύριο μάντρα εδώ είναι ότι πρέπει να λέμε στον εαυτό μας: «Είμαι αρκετά καλός».
Κατά έναν περίεργο τρόπο, λοιπόν, δεν χρειάζεται να κάνουμε τίποτα απολύτως (οπότε ξεχάστε τη γιόγκα, τη χορτοφαγία και την καλοσύνη). Απλά πρέπει να πιστέψουμε στον εαυτό μας και η αληθινή καταπληκτική τελειότητά μας θα λάμψει και δεν θα είμαστε ποτέ ξανά απατεώνες!
Φυσικά, η ιδέα ότι «ζούμε μόνο μια φορά» δεν είναι ένα κυριολεκτικό γεγονός, αλλά μια επικίνδυνη υπόθεση. Όπως παρατήρησε ο συγγραφέας και παρουσιαστής Πήτερ Στάνφορντ: «Φανταζόμαστε ότι είμαστε τόσο πολύ πιο έξυπνοι από τους ανθρώπους των περασμένων εποχών, ότι η σοφία μας ξεπερνά τη δική τους, διαμέσου του φίλτρου της επιστήμης, της λογικής και του ορθού λόγου. Τα αποτελέσματα είναι παραπλανητικά και αποκαρδιωτικά».
Ίσως, στην πραγματικότητα, να ζούμε δύο φορές. Σχεδόν όλοι οι πολιτισμοί του παρελθόντος το πίστευαν, και οι περισσότεροι άνθρωποι στον κόσμο σήμερα το πιστεύουν. Υπολογίζεται ότι περίπου το 84% του παγκόσμιου πληθυσμού έχει μια θρησκευτική πίστη που περιλαμβάνει μια μεταθανάτια ζωή.
Το στοίχημα του Πασκάλ
Η προσωποποίηση της σοφίας και της αλήθειας ρίχνει το φως της πάνω στον άνθρωπο, στον πίνακα «Αλληγορία της σοφίας και της αλήθειας» (περ. 1750), του εργαστηρίου του Φραντσέσκο ντε Μούρα. Λάδι σε καμβά. Μουσείο Καλών Τεχνών του Χιούστον, ΗΠΑ. (Public Domain)
Γι’ αυτό το λόγο το ‘Στοίχημα του Πασκάλ’ είναι ένα εύστοχο επιχείρημα που πρέπει να εξετάσουμε. Απλοποιημένα, το επιχείρημα λέει ότι είναι λογικό να πιστεύουμε στον Θεό, διότι αν όντως ο Θεός υπάρχει, υπάρχει και μεγάλη ανταμοιβή – αλλά αν κάνουμε λάθος και ο Θεός υπάρχει, τότε υπάρχει, ενδεχομένως, ένα τεράστιο μειονέκτημα! Από την άλλη, πάλι, αν ο Θεός δεν υπάρχει, είτε το πιστεύουμε είτε όχι, μοιραζόμαστε την ίδια μοίρα, τη λήθη. Έτσι, οι ανταμοιβές σταθμίζονται προς την κατεύθυνση της πίστης στον Θεό – πράγμα που σημαίνει, φυσικά, ότι πρέπει να πιστεύουμε ότι δεν ζούμε μόνο μία φορά, αλλά και μετά τον θάνατο (που μετράει ως δύο φορές).
Ο Πασκάλ έκανε επίσης την επισήμανση ότι δεν ήταν μόνο ένα ζήτημα αν ο Θεός υπάρχει ή όχι όσον αφορά τον παράδεισο και την κόλαση. Υποστήριξε ότι η πίστη στον Θεό παρέχει ηθικά οφέλη. Το Οκταπλό Μονοπάτι του Βουδισμού έχει μια ηθική διάσταση, διότι η αποδοχή του Βουδισμού σημαίνει την αποδοχή της εγκυρότητας του Οκταπλού Μονοπατιού, και αυτό το μονοπάτι, όπως και οι Δέκα Εντολές, ορίζει στους ανθρώπους να ενεργούν ηθικά.
Είναι αρκετά ενδιαφέρον ότι το ηθικό ζήτημα κυριαρχούσε στον αρχαίο κόσμο και στην άποψή του για τη μετά θάνατον ζωή. Με τον όρο ηθική, εννοώ: τι είναι σωστό και τι λάθος. Σημαίνει να αναρωτιόμαστε αν ζούμε κατά συνείδηση και σύμφωνα με τις βαθύτερες αρχές των κοινών μας ιδανικών. Όπως το έθεσε ο μεγάλος Ρωμαίος συγγραφέας Κικέρωνας: «Μακριά, λοιπόν, από το δόλο και την απάτη, που επιθυμεί, βέβαια, να περάσει για σοφία, αλλά απέχει πολύ από αυτήν και είναι εντελώς αντίθετη με αυτήν. Διότι η λειτουργία της σοφίας είναι να διακρίνει ανάμεσα στο καλό και το κακό – ενώ, εφόσον όλα τα ηθικά λάθος πράγματα είναι κακά, η πονηριά προτιμά το κακό από το καλό».
Ερχόμαστε, λοιπόν, στη λέξη-κλειδί: Σοφία. Όταν μπορούμε να διακρίνουμε μεταξύ καλού και κακού, έχουμε σοφία και αυτό αποτελεί τη βάση της αληθινής ηθικής. Αν το σκεφτούμε προσεκτικά, το ηθικό ερώτημα – τι είναι σωστό και τι λάθος – κυριαρχεί ακόμα σε κάθε πτυχή της κοινωνίας μας, σήμερα όπως και στο παρελθόν.
Κλωντ Μελλάν, «Η Μινέρβα (το ρωμαϊκό ισοδύναμο της Αθηνάς) πλαισιωμένη από την Ειρήνη και τη Δικαιοσύνη», 17ος αιώνας. Χαρακτικό. Μητροπολιτικό Μουσείο Τέχνης, Νέα Υόρκη. (Public Domain)
Ο καθηγητής Μαρκ Ουίλλιαμ Ρος το έθεσε ως εξής: «Η ηθική δεν είναι ένα πεδίο μεταξύ άλλων, όπως, για παράδειγμα, η τέχνη, η επιστήμη, η θρησκεία, οι επιχειρήσεις, η πολιτική και ούτω καθ’ εξής. Αντίθετα, η ηθική είναι η κατευθυντήρια αρχή για όλες τις ανθρώπινες προσπάθειες». Προκύπτει ότι αν η ηθική είναι το κυρίαρχο ζητούμενο για όλους μας, τότε η απόκτηση σοφίας πρέπει να είναι το φυσικό επακόλουθο της προσπάθειας διάκρισης μεταξύ καλού και κακού. Με βιβλικούς όρους, αυτό εκφράζεται στις Παροιμίες 9-10 ως εξής: «Ο φόβος του Κυρίου είναι η αρχή της σοφίας, και η γνώση του Ενός είναι κατανόηση» («Ἀρχή σοφίας, φόβος Θεοῦ»).
Η αρχαιοελληνική προοπτική
Οι αρχαίοι Έλληνες αναζητούσαν τη σοφία μέσω της λατρείας και του σεβασμού προς το θείο. Έκτωρ Λερού, «Λατρεία της Αθηνάς Παλλάδας», 1878. Λάδι σε καμβά. (Public Domain)
Η επιδίωξη της σοφίας, λοιπόν, είναι ένα πνευματικό εγχείρημα και όχι ένα κοσμικό εγχείρημα. Οι Έλληνες το γνώριζαν αυτό πολύ καλά. Η συμμετοχή της Αθηνάς Παλλάδας, θεάς της σοφίας, στο δωδεκάθεο των Ολύμπιων θεών το πιστοποιεί.
Η Αθηνά γεννήθηκε από το κεφάλι του Δία και ήταν το αγαπημένο παιδί του. Παρομοίως, στο βιβλίο των Παροιμιών βρίσκουμε ότι η Σοφία, η αγαπημένη του Θεού, «χαίρεται πάντοτε ενώπιον Αυτού”. Η Σοφία και η υπέρτατη Δύναμη (ο Θεός) είναι κλειδωμένες σε κάποια στενή, αδιάσπαστη και ασύλληπτη σχέση, την οποία μπορούμε να προσεγγίσουμε μόνο μεταφορικά.
Τι μπορούμε να μάθουμε από την ελληνική μυθολογία για τη σοφία και τη θεά της; Μπορεί η προσωπικότητά της να μας βοηθήσει να κατανοήσουμε βαθύτερα τη ζωή μας σήμερα;
Πιστεύω ότι υπάρχουν. Στο δεύτερο μέρος αυτής της σειράς, θα εξετάσουμε την προέλευση και τις δραστηριότητες της θεάς της σοφίας και θα δούμε πώς η συμβολική της ύπαρξη έχει βαθύ νόημα από πολλές απόψεις.
Το σάμαλι είναι ένα σιροπιαστό γλυκό της Ανατολής. Πρωτοπαρασκευάστηκε στη Δαμασκό της Συρίας, εκεί όπου άνθιζαν τα αρωματικά τριαντάφυλλα στις κουζίνες.
Η Δαμασκός (Şam) ήταν γνωστή για τα αρωματικά τριαντάφυλλά της, τα ρόδα της Δαμασκού, που έδιναν το φημισμένο ροδόνερο. Στη Συρία, το σάμαλι μοσχοβολούσε ροδόνερο – αλλά δεν λεγόταν σάμαλι εκεί.
Την εποχή της οθωμανικής αυτοκρατορίας, ταξιδευτές μετέφεραν το γλυκό στη Σμύρνη και την Πόλη, όπου πήρε το σημερινό του όνομα για να δηλωθεί η προέλευσή του και αρωματίστηκε με το ιδιαίτερο μυρωδικό του παλατιού, τη μαστίχα.
Όταν ήρθε στην Ελλάδα, το πολίτικο σάμαλι πωλείτο στον δρόμο, από πλανόδιους σαμαλιτζήδες, αντίστοιχους με τους χαλβατζήδες και τους σαλεπιτζήδες. Υπήρξε αγαπημένο γλυκό των παιδιών, που τα χόρταινε και τους έδινε χαρά.
Για να είναι φθηνό, φτιαχνόταν με σιμιγδάλι, νερό και ζάχαρη, αν και η κανονική συνταγή του θέλει γιαούρτι νερουλό, σιμιγδάλι και ζάχαρη.
Αν προσθέσετε αυγά, μπορείτε να μετατρέψετε το σάμαλι σε ραβανί ή, αν βάλετε αλεύρι, θα έχετε μια υπέροχη γιαουρτόπιτα .
Η συνταγή που ακολουθεί είναι από το βιβλίο Ζαχαροπλαστικής της Βέφας Αλεξιάδου.
Σε ένα μπολ βάζω τα σιμιγδάλια, τη ζάχαρη και τα μυρωδικά και σε ένα άλλο το γιαούρτι με τη σόδα.
Ενώνω όλα τα υλικά, τα ανακατεύω καλά και βουτυρώνω γενναιόδωρα ένα ταψί στρογγυλό (με διάμετρο 35 εκ.) ή ορθογώνιο. Το ύψος του ταψιού πρέπει να είναι περίπου 2 εκ.
Ρίχνω το μίγμα και το αφήνω 1-2 ώρες, να φουσκώσει καλά το σιμιγδάλι.
Το βάζω στο φούρνο για 40 λεπτά, στους 180 βαθμούς.
Συγχρόνως, κάνω το σιρόπι.
Μόλις βγει το γλυκό ροδοκόκκινο στην επιφάνεια το βουτυρώνω με το λιωμένο βούτυρο και ρίχνω το σιρόπι. Το στολίζω με τα αμύγδαλα και το κόβω σε κομματάκια.
Τα αυγά είναι ένας γαστρονομικός θησαυρός. Πλούσια σε πρωτεΐνες, περιέχουν επίσης λεκιθίνη, βιταμίνες και μια ποικιλία μετάλλων. Ο Δρ Τζανγκ Γουέι-Τζιούν, κληρονόμος πέμπτης γενιάς της οικογένειας Γουάι Σενγκ Τανγκ της παραδοσιακής κινεζικής ιατρικής (TCM) της Ταϊβάν, μοιράζεται με τους αναγνώστες της Epoch Times μερικές θεραπείες με αυγά, οι οποίες ωφελούν την υγεία των αγγείων και των οστών.
Η κατανάλωση των αυγών προκαλεί σε αρκετούς ανθρώπους ανησυχίες για τη χοληστερόλη. Ωστόσο, μια έκθεση της Ιατρικής Σχολής του Χάρβαρντ διαπίστωσε ότι περίπου το 80% της χοληστερόλης του ανθρώπινου σώματος παράγεται από το συκώτι και τα έντερα και μόνο το 20% προέρχεται από τα τρόφιμα.
Η αιτία της υψηλής χοληστερόλης είναι η υπερβολική πρόσληψη κακών ελαίων και σακχάρων, με αποτέλεσμα τη φλεγμονή των τοιχωμάτων των αιμοφόρων αγγείων, εξήγησε ο Δρ Τζανγκ σε συνέντευξή του στους Epoch Times. Όταν τα αιμοφόρα αγγεία έχουν φλεγμονή, το ήπαρ παράγει μεγάλη ποσότητα χοληστερόλης για να επιδιορθώσει τη βλάβη των αιμοφόρων αγγείων.
Η λήψη φαρμάκων που μειώνουν τη χοληστερόλη αναστέλλει την παραγωγή χοληστερόλης στο ήπαρ, αλλά δεν λύνει το πρόβλημα της φλεγμονής των αιμοφόρων αγγείων. Η κατανάλωση αυγών δεν είναι η αιτία των υψηλών λιπιδίων στο αίμα. Ο Δρ Τζανγκ υποστηρίζει ότι οι περισσότεροι ενήλικες μπορούν να τρώνε τέσσερα έως πέντε αυγά την ημέρα, ενώ οι μεσήλικες έως ηλικιωμένοι μπορούν να τρώνε δύο έως τρία αυγά την ημέρα.
Μια μελέτη του 2022 που δημοσιεύθηκε στο The Journal of Clinical Endocrinology and Metabolism διαπίστωσε ότι για τα άτομα με τις τρεις ‘υψηλές’ (υπέρταση, υπεργλυκαιμία, υπερλιπιδαιμία) ή άλλες μεταβολικές διαταραχές, ο αριθμός των αυγών που καταναλώθηκαν δεν συσχετίστηκε με τα επίπεδα λιπιδίων, ενώ μεταξύ των ατόμων με φυσιολογικό μεταβολισμό, όσοι έτρωγαν περισσότερα αυγά είχαν καλύτερους δείκτες λιπιδίων και χαμηλότερα επίπεδα τριγλυκεριδίων και κακής χοληστερόλης. Η μελέτη δείχνει ότι η κατανάλωση αυγών είναι ασφαλής για ασθενείς με υπερλιπιδαιμία και υγιείς ανθρώπους και ότι μπορεί να συμβάλλει στη βελτίωση του μεταβολισμού του λίπους και στη μείωση της παραγωγής χοληστερόλης παρέχοντας πρωτεΐνες και καλά λίπη.
Οι φαρμακευτικές ιδιότητες του κρόκου του αυγού
Ο κρόκος του αυγού είναι πλούσιος σε μέταλλα όπως ασβέστιο, μαγνήσιο, ψευδάργυρος και χαλκός, καθώς και σε βιταμίνες Α, D και σύμπλεγμα Β. Ο κρόκος του αυγού περιέχει επίσης λουτεΐνη και ζεαξανθίνη, που ευνοούν την υγεία των ματιών. Τα πιο σημαντικά διατροφικά συστατικά του κρόκου του αυγού είναι το ελαϊκό οξύ και η λεκιθίνη, τα οποία μειώνουν τα λιπίδια του αίματος, ενισχύουν τον εγκέφαλο, βελτιώνουν τη μνήμη και προάγουν την ανάπτυξη.
Η λεκιθίνη είναι ένα φυσικό υπολιπιδαιμικό φάρμακο και ένας εξαιρετικός γαλακτωματοποιητής. Μπορεί να ξεπλύνει τις εναποθέσεις στο τοίχωμα των αιμοφόρων αγγείων, να βοηθήσει τη μεταφορά λίπους στο σώμα και να αποτρέψει την εναπόθεση λίπους, κάτι που συμβάλλει σημαντικά στη βελτίωση της αθηροσκλήρωσης, του λιπώδους ήπατος και την πρόληψη των εγκεφαλοαγγειακών παθήσεων.
Η λεκιθίνη είναι βασικό συστατικό των κυτταρικών μεμβρανών. Τα νευρικά κύτταρα του εγκεφάλου και άλλα νευρικά κύτταρα χρειάζονται λεκιθίνη για να λειτουργήσουν σωστά. Όταν τα εγκεφαλικά κύτταρα ενεργοποιούνται, βοηθούν στη μνήμη και αποτρέπουν τη γήρανση. Μελέτες έχουν δείξει ότι η λεκιθίνη του αυγού μπορεί να τονώσει τη λειτουργία του εγκεφάλου και την ικανότητα μάθησης σε ηλικιωμένα ποντίκια.
Η λεκιθίνη ευνοεί, επίσης, την αναγέννηση του δέρματος και μειώνει τις κηλίδες γήρανσης και τη μελάγχρωση του δέρματος. Ο Δρ Τζανγκ έχει διαπιστώσει και στον εαυτό του τα ωφέλη της λεκιθίνης: Μετά τη λήψη λεκιθίνης για μερικούς μήνες, τα μαύρα στίγματα στην αριστερή πλευρά του προσώπου του εξαφανίστηκαν.
Σύμφωνα με την παραδοσιακή κινεζική ιατρική, ο κρόκος του αυγού δρα ηρεμιστικά στον νου. Αρχαία κινεζικά ιατρικά αρχεία δείχνουν ότι η σούπα με κρίνο και κρόκο αυγού μπορεί να κατευνάσει τις σκέψεις και την ανησυχία.
Σούπα με κρίνο και κρόκο αυγού
Υλικά
45 γρ αποξηραμένα κρίνα
3 κρόκοι αυγών
400 ml νερό
Εκτέλεση
Μουλιάστε τα αποξηραμένα κρίνα σε νερό το βράδυ.
Το επόμενο πρωί, αδειάστε το νερό και βράστε τα κρίνα σε 400 ml φρέσκου νερού.
Όταν το νερό μειωθεί περίπου στο μισό, αφαιρέστε τα κρίνα και προσθέστε τους κρόκους των αυγών στο νερό.
Ανακατεύουμε καλά και αφήνουμε να πάρει μια βράση. Στη συνέχεια είναι έτοιμο για κατανάλωση.
Όταν οι κρόκοι των βρασμένων αυγών τηγανίζονται, ρέει από αυτούς μια μικρή ποσότητα λαδιού, η οποία έχει εξαιρετικά ιατρικά αποτελέσματα. Σύμφωνα με ιατρικά βιβλία, η χρήση λαδιού κρόκου αυγού ως σταγόνες για τα αυτιά μπορεί να βελτιώσει τις λοιμώξεις του μέσου ωτός. Μπορεί επίσης να θεραπεύσει δερματικές παθήσεις, όπως πληγές, δερματικά έλκη, εγκαύματα, έκζεμα, νευροδερματίτιδα, έλκη, δακτυλίτιδα και σκασμένα χέρια και πόδια.
Πώς να εξάγετε λάδι από κρόκους αυγών
Βάζουμε τους βρασμένους κρόκους αυγών σε ένα τηγάνι και τους ανακατεύουμε απαλά.
Καθώς οι κρόκοι των αυγών ζεσταίνονται, το λάδι θα αρχίσει να διαχωρίζεται από τους κρόκους.
Συνεχίζουμε να ζεσταίνουμε τους κρόκους μέχρι να διαχωριστεί όλο το λάδι.
Μόλις διαχωριστεί το λάδι, αποσύρουμε την κατσαρόλα από τη φωτιά και αφήνουμε το λάδι να κρυώσει.
Σουρώστε το κρύο λάδι με ένα σουρωτήρι με λεπτό πλέγμα ή τουλπάνι για να αφαιρέσετε τυχόν στερεά σωματίδια αυγού.
Οι φαρμακευτικές ιδιότητες του ασπραδιού του αυγού
Το ασπράδι του αυγού είναι πλούσιο σε πρωτεΐνη υψηλής ποιότητας. Εκτός από τη βρώση του, μπορεί να χρησιμοποιηθεί και εξωτερικά:
1. Μειώστε το πρήξιμο και ανακουφίστε τον πόνο
Για μώλωπες και πρηξίματα (εφόσον δεν υπάρχει ανοιχτή πληγή), χρησιμοποιήστε πάστα από ασπράδι αυγού με τζίντζερ για τη μείωση του οιδήματος και του πόνου.
Πάστα από ασπράδι αυγού και τζίντζερ
Υλικά
40 ml χυμό τζίντζερ
1 κ.σ. ασπράδι αυγού
1 κ.σ. αλεύρι περίπου
1 κ.σ. κρασί από ρύζι
Εκτέλεση
Τρίψτε το τζίντζερ και στύψτε το.
Ανακατέψτε το χυμό του τζίντζερ με το ασπράδι του αυγού.
Προσθέστε όσο αλεύρι πάρει και κρασί από ρύζι για να κάνετε μια πάστα.
Τοποθετήστε μία ποσότητα της πάστας σε βαμβακερό ύφασμα και εφαρμόστε στο τραύμα.
2. Προστασία των βλεννωδών μεμβρανών
Το ζεστό μαύρο τσάι με ασπράδι αυγού μπορεί να βελτιώσει τη βραχνάδα της φωνής που προκαλείται από την υπερβολική χρήση των φωνητικών χορδών και είναι κατάλληλο για ομιλητές και δασκάλους σχολείων, οι οποίοι ταλαιπωρούν καθημερινά τον λάρυγγά τους.
Μαύρο τσάι με ασπράδια αυγών
Βάλτε ένα ωμό ασπράδι αυγού σε ένα φλιτζάνι. Ρίξτε το βρασμένο μαύρο τσάι στο φλιτζάνι με το ασπράδι. Περιμένετε μέχρι να σταματήσει να καίει. Αντί να πιείτε απευθείας από το φλιτζάνι, χρησιμοποιήστε ένα κουταλάκι και καταπιείτε το ρόφημα αργά.
3. Λεύκανση δέρματος
Μάσκα από γλυκό κρασί και ασπράδι αυγού
Υλικά
1 κ.σ. ασπράδι αυγού
1 κ.σ. γλυκό κρασί
Προσθέστε το ασπράδι αυγού στο γλυκό κρασί. Ανακατέψτε καλά. Αφού πλύνετε το πρόσωπό σας το βράδυ, ταμπονάρετε λίγο από το υγρό στις κηλίδες του δέρματος με μια μπατονέτα. Περιμένετε μέχρι να στεγνώσει πριν πάτε για ύπνο και ξεπλύνετε το επόμενο πρωί. Επαναλαμβάνοντας τη διαδικασία για αρκετές εβδομάδες μπορεί να εξαφανιστούν τα μαύρα στίγματα και οι φακίδες. Θυμηθείτε να εφαρμόσετε μια μικρή ποσότητα πρώτα για να ελέγξετε αν το δέρμα σας είναι αλλεργικό στο γλυκό κρασί.
Φαρμακευτικές ιδιότητες του κελύφους και της μεμβράνης του αυγού
Στην παραδοσιακή κινεζική ιατρική η εσωτερική μεμβράνη του κελύφους του αυγού αποκαλείται “επικάλυψη του φοίνικα” (του μυθικού πουλιού που αναγεννάται από τις στάχτες του). Το κύριο συστατικό της, η κερατίνη, είναι κατάλληλη για επιφανειακά δερματικά εγκαύματα, καθώς σφραγίζει προσωρινά τον τραυματισμό, μειώνει την εξάτμιση της υγρασίας και την πιθανότητα μόλυνσης και έχει ισχυρές επουλωτικές ιδιότητες.
Σύμφωνα με τον Δρα Τζανγκ, η εσωτερική μεμβράνη των φρέσκων αυγών μπορεί να εφαρμοστεί απευθείας στην πληγείσα περιοχή.
Τα τσόφλια των αυγών αποτελούνται κυρίως από ανθρακικό ασβέστιο, το οποίο εξουδετερώνει το οξύ του στομάχου και να βελτιώνει τα πεπτικά έλκη. Απλώς στεγνώστε τα τσόφλια αυγών και αλέστε τα σε σκόνη. Καταναλώστε 2-3 γραμμάρια ανακατεμένα με ζεστό βρασμένο νερό πριν από τα γεύματα με άδειο στομάχι, 2-3 φορές την ημέρα. Τα τσόφλια των αυγών μπορούν επίσης να χρησιμοποιηθούν ως συμπλήρωμα ασβεστίου από άτομα με κατάγματα οστών, νόσο του χόνδρου και δυσπλασία των οστών, καθώς και από παιδιά και εφήβους που βρίσκονται σε διαδικασία ανάπτυξης.
Αυγά με ξύδι
Ο Δρ Τζανγκ μοιράστηκε μαζί μας και τη συνταγή που κληρονόμησε από τους προγόνους του για αυγά με ξύδι. Ένας ασθενής του παππού του Δρος Τζανγκ έπασχε για πολύ καιρό από αυχενικά οστεόφυτα, με αποτέλεσμα ακαμψία και πόνο στον αυχένα, που αργότερα εξελίχθηκε σε μούδιασμα ή ηλεκτροπληξία στα δάχτυλα και τα χέρια. Εκτός από τη συνταγογράφηση φαρμάκων, ο παππούς του Δρος Τζανγκ έμαθε στον ασθενή να φτιάχνει αυγά με ξύδι. Τα οστεόφυτα εξαφανίστηκαν λίγο καιρό αργότερα και ο ύπνος του ασθενούς βελτιώθηκε επίσης χάρη στο συμπληρωματικό ασβέστιο που έλαβε από την κατανάλωση των αυγών.
Ο Δρ Τζανγκ εξήγησε ότι τα οστεόφυτα (ή οστικά σπιρούνια) δεν προκαλούνται από υπερβολικό ασβέστιο, αλλά μάλλον από ανεπάρκεια ασβεστίου, όπως και η οστεοπόρωση. Επομένως, η λήψη αυγών με ξύδι ως συμπλήρωμα ασβεστίου μπορεί να ανακουφίσει το πρόβλημα.
Υγρό αυγού με ξύδι
Αποστειρώστε την επιφάνεια ενός αυγού με οινόπνευμα και αφήστε το να στεγνώσει. Τοποθετήστε το σε ένα καθαρό γυάλινο βάζο και προσθέστε λευκό ξύδι για να μαρινάρετε το αυγό. Κλείστε το καπάκι και βάλτε το βάζο στο ψυγείο περίπου για τρεις ημέρες. Μετά, σπάστε το κέλυφος και τη μεμβράνη του μαλακωμένου αυγού με ένα καθαρό εργαλείο. Αφαιρέστε το κέλυφος και τη μεμβράνη. Ανακινείστε το μείγμα και ανακατέψτε καλά.
3 τρόποι για να καταναλώσετε το υγρό αυγού με ξύδι:
1. Αραιώστε το υγρό με νερό σε αναλογία 3/1 και πιείτε το.
2. Προσθέστε το υγρό σε ζεστή σούπα και ανακατέψτε πριν το φάτε.
3. Ανακατέψτε το με ελαιόλαδο, χυμούς φρούτων ή χυμό λεμονιού για να φτιάξετε ένα ντρέσινγκ σαλάτας.
Το υγρό αυγού με ξύδι αναμειγνύει το ασβέστιο από το τσόφλι του αυγού με ξύδι, το οποίο είναι κατάλληλο για ασθενείς με οσφυϊκά άκανθα, γονάτια και άκανθα φτέρνας. Το ξύδι κάνει καλό και στην πέψη. Για τη θεραπεία της δυσπεψίας, του φουσκώματος και του μετεωρισμού που προκαλείται από ανεπαρκές οξύ στομάχου, οι ασθενείς μπορούν να προσθέσουν λίγο υγρό αυγού με ξύδι στα γεύματα ή να πιουν λίγο από το υγρό μετά τα γεύματα για να βοηθήσουν την πέψη.
Το υγρό αυγού με ξύδι είναι κατάλληλο και για τη θεραπεία δερματικών παθήσεων. Για παράδειγμα, οι ασθενείς με δακτυλίτιδα μπορούν να το εφαρμόσουν στην πάσχουσα περιοχή με ένα κομμάτι βαμβάκι πολλές φορές την ημέρα, για να μειώσουν το εύρος των βλαβών.
Σημείωση: Για άτομα με χρόνια γαστρίτιδα και γαστρικά έλκη, η λήψη ξιδιού μπορεί να προκαλέσει καούρα, επομένως δεν συνιστάται το υγρό αυγού με ξύδι.
3 θεραπείες με αυγά για τη δημιουργία μυϊκής μάζας
Τα αυγά συμβάλλουν επίσης θετικά στην οικοδόμηση μυϊκής μάζας για όσους πάσχουν από σαρκοπενία – μια προοδευτική απώλεια μυϊκής μάζας και δύναμης που σχετίζεται με την ηλικία. Ο Δρ Τζανγκ συνιστά τα ακόλουθα πιάτα:
1. Σούπα αυγών με τέσσερα πνεύματα
Η σούπα των “τεσσάρων πνευμάτων” δρα τονωτικά για τη σπλήνα και το στομάχι. Στην παραδοσιακή κινεζική ιατρική, η σπλήνα δεν αναφέρεται μόνο στην ανατομική σπλήνα, αλλά σε ένα ενεργειακό σύστημα που επικεντρώνεται γύρω από τη σπλήνα, η οποίο, εκτός από την ανοσοποιητική της λειτουργία, είναι επίσης άρρηκτα συνδεδεμένη με το πεπτικό σύστημα. Η παραδοσιακή κινεζική ιατρική πιστεύει ότι «η σπλήνα είναι η κυρία των μυών», πράγμα που σημαίνει ότι για τη φυσιολογική λειτουργία των μυών, είναι απαραίτητο να λειτουργούν καλά η σπλήνα και το στομάχι.
Τοποθετήστε την πόρια, το κινέζικο γιαμ, τους σπόρους λωτού και τους καρπούς της Γοργόνας σε μια κατσαρόλα.
Αφήστε τα υλικά να πάρουν μια βράση και σιγοβράστε τα μέχρι να μαλακώσουν πλήρως.
Σουρώστε τη σούπα για να αφαιρέσετε τυχόν στερεά υπολείμματα.
Σπάστε ένα αυγό στη διάφανη σούπα και αφήστε το να ψηθεί μέχρι να δέσει το αυγό.
Απολαύστε αυτή τη θρεπτική σούπα αυγών με τα “τέσσερα πνεύματα”, η οποία θρέφει και υποστηρίζει τη σπλήνα και το στομάχι, ενώ παράλληλα δίνει και μια ώθηση πρωτεΐνης.
2. Κολοκύθα και αυγό σε κύβους
Η κολοκύθα, ένα λαχανικό πλούσιο σε θρεπτικά συστατικά, είναι επίσης γνωστή για τα οφέλη της στην θρέψη της σπλήνας.
Εκτέλεση
Ξεκινήστε με περίπου 300 γραμμάρια κολοκύθας, που θα κόψετε σε ίσα κομμάτια.
Βάλτε τα κομμάτια κολοκύθας σε βραστό νερό και μαγειρέψτε μέχρι να γίνουν τα μισά.
Κόβουμε σε μικρούς κύβους ένα βρασμένο αβγό και έναν αλατισμένο κρόκο.
Ζεσταίνουμε ένα τηγάνι σε δυνατή φωτιά και ανακατεύουμε τα αυγά με ψιλοκομμένο σκόρδο μέχρι να ψηθούν πλήρως.
Προσθέστε τη μισοψημένη κολοκύθα στο τηγάνι και βάλτε τη φωτιά στο χαμηλό. Συνεχίστε το μαγείρεμα απαλά μέχρι η κολοκύθα να απορροφήσει το μείγμα των αυγών.
Γαρνίρετε το πιάτο με φρεσκοκομμένο κρεμμύδι πριν σερβίρετε.
Αυτή η συνταγή συνδυάζει τη γλυκιά, πλούσια γεύση της κολοκύθας με το αλμυρό βάθος των αυγών, καθιστώντας την ένα χορταστικό και υγιεινό πιάτο, που γεμίζει τις ‘αποθήκες’ του οργανισμού.
3. Κινεζικά αυγά τσαγιού
Υλικά
6 αυγά
1 φακελάκι τσαγιού μπρεζέ (χρησιμοποιείται για αρωματισμό, περιέχει μείγμα από μπαχαρικά και φύλλα τσαγιού)
2 φακελάκια μαύρου τσαγιού
½ φλιτζάνι σάλτσα σόγιας
1 κ.σ. κρυσταλλική ζάχαρη
1 κ.γλ. αλάτι
Εκτέλεση
Πλύντε καλά τα αυγά και βράστε τα για 8 λεπτά. Αφού βράσουν, στραγγίξτε προσεκτικά το νερό και χτυπήστε ελαφρά τα αυγά για να δημιουργήσετε μικρές ρωγμές στο κέλυφός τους. Έτσι θα απορροφήσουν καλύτερα τα αυγά τη γεύση.
Τοποθετήστε τα αυγά στην εσωτερική κατσαρόλα μιας ηλεκτρικής κουζίνας. Προσθέστε το φακελάκι τσαγιού μπρεζέ, τα φακελάκια μαύρου τσαγιού, τη σάλτσα σόγιας, την κρυσταλλική ζάχαρη και το αλάτι. Γεμίζουμε την κατσαρόλα με αρκετό νερό για να καλυφθούν εντελώς τα αυγά.
Προσθέστε 2 φλιτζάνια νερό στην εξωτερική θήκη της ηλεκτρικής κουζίνας και ανάψτε την.
Μόλις σβήσει αυτόματα η κουζίνα, μην ανοίξετε αμέσως το καπάκι. Αφήστε τα αυγά να κάτσουν στο ζεστό μείγμα για μεγάλο χρονικό διάστημα – αυτό θα βελτιώσει τη γεύση τους. Όσο περισσότερο παραμείνουν, τόσο πιο νόστιμα θα γίνουν.
Αυτά τα νησιώτικα αχλαδόσχημα αμυγδαλωτά πρωτοστατούν σε όλες τις μεγάλες γιορτές, ιδίως στις Κυκλάδες και τα Δωδεκάνησα, όπου βρίσκουμε πολλές διαφορετικές παραλλαγές. Τα πιο φημισμένα είναι της Άνδρου, της Τήνου, της Μυκόνου, της Χίου, της Ύδρας, των Σπετσών, του Γαλαξιδίου.
Το κύριο συστατικό των αμυγδαλωτών είναι – φυσικά – το αμύγδαλο, καρπός πλούσιος σε θρεπτικά συστατικά, όπως:
μονοακόρεστα λιπαρά οξέα
φυτικές ίνες
φυτικές πρωτεΐνες
ασβέστιο
βιταμίνη Ε
μαγνήσιο
κάλιο
φώσφορος
σίδηρος
Στα αμύγδαλα αποδίδονται ο μειωμένος κίνδυνος καρδιαγγειακών ασθενειών, τα χαμηλά λιπίδια στο αίμα, αντιοξειδωτική προστασία και η διαχείριση του σωματικού βάρους.
Ανάλογα με την περιοχή απ’ όπου προέρχονται τα αμυγδαλωτά, μπορεί να τα βρούμε εμπλουτισμένα με μέλι και αρωματισμένα με μπαχαρικά όπως το γαρύφαλλο, η κανέλα, η βανίλια, αλλά και με ξύσμα εσπεριδοειδών ή εσάνς πικραμύγδαλου, κάτι που τους προσθέτει επιπλέον θρεπτικά συστατικά.
Τα αμυγδαλωτά της Αργυρώς
Υλικά
450 γραμ. αμυγδαλόψιχα (ξεφλουδισμένη και αλεσμένη)
240 γραμ. ζάχαρη άχνη
40 γραμ. σιμιγδάλι ψιλό
50 γραμ. ανθόνερο
60 γραμ. βούτυρο (λιωμένο και κρύο)
1 πρέζα αλάτι
2 ασπράδια αυγού (σε θερμοκρασία δωματίου)
1 κρόκο αυγού (σε θερμοκρασία δωματίου)
2 βανίλιες
Για την επικάλυψη
λίγο ανθόνερο
500 γραμ. ζάχαρη άχνη (κοσκινισμένη)
Εκτέλεση
Προθερμαίνουμε πρώτα τον φούρνο στους 170 °C.
Στρώνουμε αντικολλητικό χαρτί σε δύο ρηχές λαμαρίνες.
Βάζουμε σε ένα μεγάλο μπολ το αλεσμένο αμύγδαλο.
Προσθέτουμε την άχνη και το σιμιγδάλι.
Τα ανακατεύουμε καλά με το χέρι.
Περιχύνουμε με το ανθόνερο και το λιωμένο βούτυρο.
Σε ένα άλλο μπολ βάζουμε τα ασπραδια και το αλάτι.
Τα χτυπάμε με το σύρμα ή με το μίξερ χειρός σε μέτρια ταχύτητα για 3-4΄μέχρι να φουσκώσουν.
Προσθέτουμε τον κρόκο και τις βανίλιες και χτυπάμε με το μίξερ μέχρι να ενσωματωθούν στο μείγμα.
Τα προσθέτουμε στο μείγμα των στερεών υλικών.
Ζυμώνουμε με το χέρι, με απαλές κινήσεις, για να ενωθούν τα δύο μείγματα σε μία ζύμη.
Σκεπάζουμε τη ζύμη με καθαρή πετσέτα.
Την αφήνουμε λίγο να σταθεί και να στεγνώσει (περίπου 1 ώρα).
Πλάθουμε μικρά, μακρόστενα αμυγδαλωτά, σαν αχλαδάκια. Εάν η ζύμη κολλάει, βουτάμε τα χέρια μας στο ανθόνερο.
Τα αραδιάζουμε στις στρωμένες με λαδόκολλα λαμαρίνες και τα ψήνουμε για περίπου 25΄, μέχρι να ροδίσουν ελαφρώς. Για να ξεκολλήσουν από τη λαδόκολλα, τη νοτίζουμε ελαφρώς από την ανάποδη με την παλάμη μας.
Τα αφήνουμε να κρυώσουν εντελώς.
Τότε, τα αλείφουμε με ανθόνερο με ένα πινέλο και τα κυλάμε στην άχνη, να ενωθούν καλά με τη ζάχαρη. Μπορούμε ένα ένα να τα τυλίξουμε σε μεμβράνη κουζίνας ή να τα προσφέρουμε σε καραμελόχαρτα.
* * * * *
Εάν κάνουμε μεγάλη ποσότητα, τότε, αφού ψηθούν, τα βουτάμε στο ανθόνερο και τα αφήνουμε σε καθαρή πετσέτα για μια νύχτα. Την επόμενη μέρα τα ζαχαρώνουμε με την άχνη. Έπειτα, ένα ένα, τα τυλίγουμε σε διαφανή μεμβράνη και τα αποθηκεύουμε. Με αυτόν τον τρόπο θα παραμείνουν μαλακά όσες μέρες και αν περάσουν.
