Γράφει η Tatiana Denning
«Ο Μότσαρτ σε κάνει να πιστεύεις στον Θεό γιατί δεν μπορεί απλά κατά τύχη να υπάρξει ένα τέτοιο φαινόμενο σε αυτόν τον κόσμο που να αφήσει έναν τόσο απεριόριστο αριθμό απαράμιλλων αριστουργημάτων». – Γκέοργκ Σόλτι
Θυμάμαι σαν χθες όταν άκουσα ένα κομμάτι του για πρώτη φορά. Ήταν τόσο όμορφο, τόσο ανατριχιαστικό που με συγκίνησε μέχρι την ψυχή.
Ήταν το καλοκαίρι πριν από την τρίτη τάξη δημοτικού, σε επίσκεψη σε συγγενείς στο Μόργκανταουν της Δυτικής Βιρτζίνια, που η θεία μου Βερόνικα κάθισε να παίξει πιάνο. Δεν ήξερα καν ότι μπορούσε να παίξει!
Ο ήχος που βγήκε εξέπληξε τα αυτιά μου! Μεγάλωσα ακούγοντας μουσική, αλλά τίποτα δεν μπορούσε να συγκριθεί με αυτό. Καθώς τα δάχτυλα της θείας μου γλιστρούσαν τόσο γρήγορα σε όλη την έκταση των πλήκτρων, οι ήχοι του Μότσαρτ και του Τσαϊκόφσκι γέμισαν την ατμόσφαιρα με μια φωτεινότητα και ομορφιά και που είναι δύσκολο να περιγραφεί με λόγια.
Με συνεπήρε από την πρώτη στιγμή που το άκουσα.
Όταν επέστρεψα στο σπίτι, είπα στη μαμά μου ότι θέλω να μάθω να παίζω πιάνο. Ήταν κάτι που αισθάνθηκα ότι θέλω να κάνω, αν και τότε δεν είχαμε πιάνο στο σπίτι.
Φυσικά, δεν ήθελα να παίξω κανένα άλλο είδος μουσικής — παρά μόνο κλασική μουσική. Αυτό ήταν κάτι που ενθουσίασε την δασκάλα μου, την κυρία Ράινχαρτ, καθώς όλοι οι άλλοι μαθητές της ήθελαν να παίξουν ποπ μουσική. Αλλά με την ποπ και την ροκ μουσική που είχα συνηθίσει δεν θα μπορούσα να παράγω την ίδια αίσθηση θαύματος και μεγαλοπρέπειας, όπως με την κλασική μουσική.
Έτσι ξεκίνησε το ταξίδι μου στον κόσμο της κλασικής μουσικής.
Αγγίζει την ψυχή
Τι είναι αυτό που κάνει την κλασική μουσική να μας συγκινεί τόσο πολύ, να μας αγγίζει με τρόπο που καμία άλλη μουσική δεν μπορεί;
Η Κλέμενσι Μπάρτον-Χιλ, συγγραφέας του «Year of Wonder: “Classical Music to Enjoy Day by Day», λέει: «Πιστεύω ότι τα μεγαλύτερα μουσικά έργα είναι μηχανές καλοσύνης: Μας επιτρέπουν να ταξιδεύουμε χωρίς να μετακινούμαστε, σε άλλες ζωές, ηλικίες, ψυχές». Λέει ότι η κλασική μουσική έχει ωφελήσει την ζωή της με πολλούς τρόπους.
Ο Βαρντινιστάρ λέει στην ιστοσελίδα My Story: «Η κλασική μουσική αγγίζει την καρδιά και την ψυχή ενός ανθρώπου, τον κάνει καλύτερο, του δίνει ιδέες και γαλήνη. Γιατί στις καθολικές εκκλησίες αρέσει τόσο πολύ η κλασική μουσική; Επειδή βοηθά στην σύνδεση με τον Θεό. Δεν είναι τυχαίο ότι οι άνθρωποι λένε ότι η κλασική μουσική είναι θεϊκή».
Ο συγγραφέας συμφωνεί με αυτό που οι αρχαίοι έλεγαν, ότι «η μουσική μπορεί να θεραπεύσει την ψυχή και το μυαλό, επειδή το σώμα αντιδρά στις δονήσεις και τον ρυθμό της».
Οι απόψεις των αρχαίων περί μουσικής
Οι αρχαίοι πολιτισμοί γνώριζαν καλά τις θεραπευτικές ικανότητες της μουσικής.
Ο συνθέτης Γκάο Γιουέν, της Συμφωνικής Ορχήστρας Shen Yun, εξηγεί την σημασία της μουσικής στην αρχαία Κίνα.
«Οι πρόγονοί μας πίστευαν ότι η μουσική έχει την δύναμη να εναρμονίσει την ψυχή ενός ατόμου με τρόπους που η ιατρική δεν μπορεί. Στην αρχαία Κίνα, ένας από τους πρώτους σκοπούς της μουσικής ήταν η θεραπεία. Η κινεζική λέξη, δηλαδή ιδεόγραμμα, για την ιατρική, προέρχεται από το ιδεόγραμμα της μουσικής.
Είναι ενδιαφέρον ότι αυτό το ιδεόγραμμα σχετίζεται επίσης με την λέξη ευτυχία. Ο Δημήτριος Δερμεντζιόγλου, στον ιστότοπο Uplifters, εξηγεί πώς τα δύο συσχετίζονται.
«Χαρακτηριστικό των φαρμάκων είναι η πίκρα, ωστόσο ένας ασθενής είναι σε θέση να ανακτήσει την υγεία και την ευτυχία του μόνον αφότου υποφέρει από την πικρή γεύση του».
Σημειώνει ότι ο Μέγας Κίτρινος Αυτοκράτορας, γνωστός ως πρόγονος του κινεζικού έθνους, ανέπτυξε μια βαθιά κατανόηση της δύναμης της μουσικής αφότου εμπνεύστηκε — από μια νεράιδα σε ένα όνειρο — η οποία τον παρότρυνε να χρησιμοποιήσει τύμπανα για να νικήσει τους εχθρούς του στην μάχη.
Ο Γκάο λέει ότι ήταν κατά την διάρκεια της διοίκησης του Κίτρινου Αυτοκράτορα όπου «οι άνθρωποι ανακάλυψαν την σχέση μεταξύ της πεντατονικής κλίμακας μουσικής, των πέντε στοιχείων και των πέντε εσωτερικών [οργάνων] και των πέντε αισθητήριων οργάνων του ανθρώπινου σώματος».
Σημειώνει ότι η μουσική χρησιμοποιήθηκε επίσης για να επηρεάσει την συμπεριφορά ενός ατόμου.
«Κατά την εποχή του Κομφούκιου, οι λόγιοι χρησιμοποίησαν τις χαλαρωτικές ιδιότητες της μουσικής για να βελτιώσουν και να ενισχύσουν τον χαρακτήρα και την συμπεριφορά των ανθρώπων».
Η μουσική θεωρήθηκε επίσης θεϊκά εμπνευσμένη και στην αρχαία Ελλάδα. Η λέξη «μουσική» προέρχεται από τις Μούσες, τις προστάτιδες θεές των δημιουργικών δραστηριοτήτων. Η μουσική και η θεραπεία ήταν στενά συνδεδεμένες επίσης. Στην αρχαία Ελλάδα ο θεός Απόλλωνας επέβλεπε τόσο την μουσική όσο και την ιατρική.
Το Hektoen International, περιοδικό ανθρωπιστικών επιστημών που ανήκει στο Ινστιτούτο Ιατρικής του Hektoen στο Σικάγο, λέει ότι «στην Οδύσσεια αναφέρεται ότι η αιμορραγία του τραύματος του Οδυσσέα από ένα αγριογούρουνο, σταμάτησε μόνο με μια μουσική ψαλμωδία. Επίσης σε ένα ποίημα του Πρατίνα τον 6ο αιώνα π.Χ. γίνεται αναφορά σε μια επιδημία στην Σπάρτη η οποία νικήθηκε από την μουσική του συνθέτη Θαλήτα».
Οι Έλληνες πίστευαν ότι η μουσική έπρεπε να συντονιστεί με το σώμα και την ψυχή για να είναι ωφέλιμη, και θεωρούσαν την μουσική ως τρόπο σύνδεσης της ψυχής του ανθρώπου με το σύμπαν.
Η σύγχρονη ιατρική ανακαλύπτει εκ νέου τα πολλά οφέλη της μουσικής για την υγεία, και ιδιαίτερα εκείνα της κλασικής μουσικής.
Σύγχρονη ιατρική και μουσική
Σήμερα, ορισμένα εξέχοντα ιατρικά ιδρύματα ενσωματώνουν την μουσική στα θεραπευτικά τους προγράμματα.
Για παράδειγμα, το Κέντρο Μουσικής και Ιατρικής του Johns Hopkins δημιούργησε μια χορωδία που ονομάζεται ParkiSonics, όπου οι συμμετέχοντες που έχουν την νόσο του Πάρκινσον εμφανίζουν βελτίωση τόσο στην κίνηση όσο και στην φωνητική έκφραση, τα οποία συχνά επηρεάζονται από το Πάρκινσον.
«Είναι τόσο συναρπαστικό να πιστεύουμε ότι η μουσική, αυτή η φυσική, πανταχού παρούσα ανθρώπινη δραστηριότητα έχει αποδεδειγμένα θεραπευτικά οφέλη», λέει η Σάρα Χούβερ συνδιευθύντρια του κέντρου, στον ιστότοπο του κέντρου.
Το Weill Cornell Medicine, μεταπτυχιακό κολέγιο του Πανεπιστημίου Κορνέλλ, έχει αναπτύξει ένα πρόγραμμα μουσικής και ιατρικής και μάλιστα δημιούργησε την δική του ορχήστρα, η οποία σε συνεργασία με την σχολή Τζουλιάρντ πραγματοποιεί μικρής κλίμακας συναυλίες για τους ασθενείς και τις οικογένειές τους, το προσωπικό του νοσοκομείου και την τοπική κοινότητα στην Νέα Υόρκη. Σκοπεύουν επίσης στο μέλλον να προσφέρουν ένα εξάμηνο μάθημα σε φοιτητές ιατρικής για την μουσική και την ιατρική.
Ο δρ. Κλόντιους Κόνραντ, ιατρός, του Ιατρικού Αντικαρκινικού Κέντρου Άντερσον, είναι πιανίστας και χειρουργός που πιστεύει στην θεραπευτική δύναμη της μουσικής. Αναφαίρει στον ιστότοπο του κέντρου: «Στον Μεσαίωνα, κάποιες δημοφιλείς συνταγογραφίες αφορούσαν συγκεκριμένους μουσικούς συνδυασμούς, όπως την εναλλαγή παιξίματος φλάουτου και άρπας για την ανακούφιση της ουρικής αρθρίτιδας».
Κατά την διάρκεια της πρακτικής του άσκησης σε μονάδες εντατικής θεραπείας, ο Κόνραντ διεξήγαγε μια έρευνα στους ασθενείς του και βρήκε μια νέα διέξοδο από το άγχος μέσω μουσικής χαλάρωσης. Ανακάλυψε ότι ορισμένοι ασθενείς εντατικής θεραπείας θα μπορούσαν να γλιτώσουν από τα ηρεμιστικά φάρμακα όταν άκουγαν κλασική μουσική.
Οι φαρμακευτικές επιδράσεις της κλασικής μουσικής έχουν μελετηθεί από ερευνητές για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με το θεραπευτικό τους δυναμικό.
Μειωμένη αρτηριακή πίεση και καρδιακός ρυθμός
Υπάρχουν αρκετές έρευνες που δείχνουν ότι η κλασική μουσική μπορεί να μειώσει τόσο την αρτηριακή πίεση όσο και τον καρδιακό ρυθμό.
Μια έρευνα στο British Journal of Health Psychology συνέκρινε τα αποτελέσματα της κλασικής, ποπ και τζαζ μουσικής. Έδειξε ότι «οι συμμετέχοντες που άκουγαν κλασική μουσική είχαν σημαντικά χαμηλότερα επίπεδα συστολικής αρτηριακής πίεσης μετά την εργασία, σε σχέση με τους συμμετέχοντες που δεν άκουσαν μουσική. Άλλα μουσικά στιλ δεν παρήγαγαν κάποια σημαντικά καλύτερη ανάκαμψη σε σχέση με αυτούς που δεν άκουγαν μουσική».
Έρευνα του 2015 από τον καθηγητή Πίτερ Σλειτ του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης διαπίστωσε ότι η ακρόαση αργών κομματιών του Βέρντι, της 9ης συμφωνίας του Μπετόβεν, καθώς και του Πουτσίνι, μείωσε σημαντικά την αρτηριακή πίεση, επιβεβαιώνοντας άλλες έρευνες.
Σε μια άλλη έρευνα, οι Χανς Γιοακίμ Τράπε και Γκαμπριέλε Βόιτ απέδειξαν ότι η μουσική του Μότσαρτ και του Στράους μείωσε σημαντικά όχι μόνο τον καρδιακό ρυθμό των ατόμων, αλλά και την αρτηριακή τους πίεση κατά σχεδόν πέντε συστολικά σημεία, αποτέλεσμα καλύτερο από κάποια φάρμακα. Συγκριτικά, η μουσική των ABBA δεν επέφερε καμία βελτίωση. Η Συμφωνία του Μότσαρτ No. 40 σε Σολ ελάσσονα, παρουσίασε το ισχυρότερο αποτέλεσμα.
Μια μελέτη των Ιτάο, Κομαζάγουα και Κομπαγιάσι στο Scientific Research Publishing αποκάλυψε ότι η κλασική μουσική βελτίωσε την μεταβλητότητα του καρδιακού ρυθμού, υποδηλώνοντας μείωση της δραστηριότητας του αυτόνομου νευρικού συστήματος και, συνεπώς, χαμηλότερα επίπεδα άγχους. Η κλασική μουσική αύξησε επίσης την κυκλοφορία του αίματος, καθώς και την θερμοκρασία της επιφάνειας του σώματος, και τα δύο σημάδια κατάστασης χαλάρωσης.
Βελτιωμένη διάθεση, μνήμη και άλλα
Τι άλλο μπορεί να κάνει η κλασική μουσική για την υγεία σας;
Έρευνες δείχνουν ότι η κλασική μουσική μπορεί να βοηθήσει όχι μόνο στην ανακούφιση από το άγχος, αλλά η ακρόαση 50 λεπτών την ημέρα έχει αποδειχθεί ακόμη πιο αποτελεσματική από την ψυχοθεραπεία στη θεραπεία της κατάθλιψης χαμηλού έως μεσαίου βαθμού, σύμφωνα με μια μικρή έρευνα που δημοσιεύθηκε στο The Arts in Psychotherapy.
Η κλασική μουσική έχει αποδειχθεί ότι βελτιώνει την εγρήγορση και την συγκέντρωση, οδηγώντας σε μεγαλύτερη παραγωγικότητα. Η μνήμη ενισχύεται επίσης όταν ακούτε κλασική μουσική, με μερικές έρευνες να δείχνουν ακόμη και οφέλη στην βελτίωση της άνοιας.
Επιπλέον, έχει αποδειχθεί βελτίωση στην ΔΕΠΥ (Διαταραχή ελλειμματικής προσοχής/υπερκινητικότητας), ιδιαίτερα με κομμάτια όπως το «Water Music» του Χαίντελ ή τα «Brandenburg Concertos» του Μπαχ. Η κλασική μουσική βοηθά τον εγκέφαλο να μπει σε στάδιο «άλφα», βελτιώνοντας έτσι την συγκέντρωση και την ικανότητα μάθησης. Έχει βρεθεί ακόμη ότι ρυθμίζει τα γονίδια που είναι υπεύθυνα για την λειτουργία του εγκεφάλου, σύμφωνα με μια έρευνα στο Πανεπιστήμιο του Ελσίνκι.
Έρευνες έχουν δείξει ότι η κλασική μουσική βελτιώνει επίσης την ποιότητα του ύπνου, βοηθά στην αυτο-αποκάλυψη του ασθενούς (κάτι χρήσιμο σε συζητήσεις για τραυματικά συμβάντα), βοηθά ακόμη και στην μείωση του πόνου.
Μια έρευνα στο International Journal of Critical Illness & Injury Science διαπίστωσε ότι η κλασική μουσική βοηθά στην ανάκαμψη των ασθενών που είναι σε μονάδα εντατικής θεραπείας.
«Το μεγαλύτερο όφελος από την μουσική για την υγεία και ως εκ τούτου για τον ασθενή εντατικής θεραπείας παρατηρείται στην κλασική και στη μουσική διαλογισμού, ενώ τα heavy metal ή techno είναι αναποτελεσματικά ή ακόμη και επικίνδυνα. Αυτό το είδος μουσικής είναι αποτελεσματικό και μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως αποτελεσματική παρέμβαση σε ασθενείς με καρδιαγγειακές διαταραχές, πόνο και φάρμακα εντατικής θεραπείας», αναφέρει η έρευνα.
Όμως δεν είναι θεραπευτικά όλα τα είδη μουσικής. Οι αρνητικές επιπτώσεις ορισμένων τύπων μουσικής έχουν καταδειχθεί σε διάφορες έρευνες.
Μια από τις πιο συναρπαστικές έρευνες έγινε από έναν μαθητή γυμνασίου της Βιρτζίνια, τον Ντέιβιντ Μερέλ, το 1997. Το βραβευμένο επιστημονικό του πείραμα έγινε γνωστό από την Virginian-Pilot, την μεγαλύτερη καθημερινή εφημερίδα της πολιτείας.
«Στον ανερχόμενο νεαρό αποδόθηκαν κορυφαίες διακρίσεις σε τοπικούς και εθνικούς επιστημονικούς διαγωνισμούς και κέρδισε διακρίσεις από το Ναυτικό και την CIA», ανέφερε η Pilot.
Ο Μερέλ μελέτησε τα αποτελέσματα της μουσικής στα ποντίκια καθώς κινούνταν σε έναν λαβύρινθο. Αφού κατέληξε σε έναν μέσο όρο των 10 λεπτών για την διάσχιση και λύση του λαβύρινθου στην πρώτη προσπάθεια, βρήκε ότι η ομάδα των ποντικών, τα οποία δεν άκουσαν μουσική, κατάφεραν να μειώσουν κατά 5 λεπτά τον χρόνο τους. Αυτό το επίτευγμα υπερνικήθηκε από ποντίκια που άκουσαν κλασική μουσική τα οποία κατάφεραν να μειώσουν τον χρόνο τους κατά οκτώμισι λεπτά.
Εν το μεταξύ, τα ποντίκια που είχαν εκτεθεί σε μουσική σκληρού ροκ χρειάστηκαν 20 λεπτά περισσότερο για να βρουν την έξοδο του λαβύρινθου.
«Έπρεπε σταματήσω την έρευνά μου γιατί όλα τα ποντίκια που άκουσαν σκληρό ροκ σκότωσαν το ένα το άλλο», ο Μερέλ είπε τότε. «Κανένα από τα ποντίκια που άκουσαν κλασική μουσική δεν έκανε κάτι τέτοιο».
Ο Μερέλ δεν είναι ο μόνος ερευνητής που παρατήρησε ότι η κλασική μουσική βελτίωσε τους χρόνους λαβυρίνθου στα ποντίκια. Στην πραγματικότητα, σε μια μελέτη που δημοσιεύθηκε στο Neurological Research το 2005, το αποτέλεσμα περιγράφηκε ως η «γενικευμένη επίδραση Μότσαρτ».
«Η ομάδα Μότσαρτ παρουσίασε σημαντικές βελτιώσεις σε σύγκριση με τα ποντίκια ελέγχου», σημείωσαν οι ερευνητές.
Ωστόσο, δεν φαίνεται ότι άλλοι έχουν επαναλάβει την σύγκριση του Μερέλ με το σκληρό ροκ.
Αφήστε την κλασική μουσική να φωτίσει την ζωή σας
Με τόσα πολλά οφέλη στο μυαλό, το σώμα και την ψυχή, είναι ατυχές το γεγονός ότι δεν ακούμε περισσότερη κλασική μουσική. Ο γιος μου είπε ότι μια δασκάλα είπε στα παιδιά ότι η κλασική μουσική είναι «απλά βαρετή».
Τι κρίμα. Υποθέτω ότι δεν είχε ποτέ αρκετά μεγάλη σχέση με αυτήν ώστε να την εκτιμήσει.
Λοιπόν, πώς μπορούμε να αυξήσουμε την εκτίμησή μας για την κλασική μουσική;
Αρχικά, επισκεφτείτε την τοπική σας συμφωνική, είτε αυτοπροσώπως είτε διαδικτυακά. Πηγαίνω τον γιο μου στο Richmond Symphony από τότε που ήταν 5 ετών, και του άρεσε ιδιαίτερα μια σειρά που ονομάζεται LolliPops, η οποία εισάγει τα παιδιά στην κλασική μουσική με τρόπο διασκεδαστικό και αστείο.
Υπάρχει μια ποικιλία βιβλίων και ταινιών για την κλασική μουσική και τους συνθέτες. Το Beethoven Lives Upstairs, το οποίο προσάρμοσε το LolliPops από μια ταινία του 1992 της HBO, είναι ένα από τα αγαπημένα του γιου μου.
Υπάρχουν επίσης πολλά μαθήματα. Το Coursera διδάσκει τα θαύματα της κλασικής μουσικής, ενώ το Udemy προσφέρει μαθήματα κατάρτισης στην ακρόαση και περιπέτειες στην κλασική μουσική. Και για να εξερευνήσετε μερικά από τα καλύτερα έργα της κλασικής μουσικής, το Classic FM έχει συντάξει μια λίστα με κομμάτια που «100% θα αλλάξουν την ζωή σας».
Και μην ξεχάσετε να επισκεφθείτε τις τοπικές σας βιβλιοθήκες και μουσεία για ομιλίες και κονσέρτα.
Τι να κάνετε αν θέλετε πραγματικά να γνωρίσετε ένα κομμάτι μουσικής; Ο Τσαντ Χέιγκι, στην ιστοσελίδα Our Pastimes, προτείνει να ερευνήσετε την ιστορία του έργου, να μάθετε λίγα πράγματα για την ζωή του συνθέτη και, στη συνέχεια, να βρείτε ένα ήσυχο μέρος για να ακούσετε το κομμάτι — ξανά και ξανά. Στην συνέχεια, θα διαπιστώσετε ότι η αρτηριακή σας πίεση θα μειωθεί και η διάθεσή σας θα βελτιωθεί, ενώ εμπλουτίζονται και οι γνώσεις σας.
Για να βοηθήσετε τα παιδιά να αναπτύξουν εκτίμηση για την κλασική μουσική, ανατρέξτε στο βιβλίο της Σαρλέν Χάμπερμαϊερ «Good Music Brighter Children» και στον ιστότοπό της Good Parenting, Brighter Children. Προσφέρει ένα μάθημα μουσικής μαζί με έναν οδηγό που απευθύνεται σε μαθητές, από το δημοτικό μέχρι το πανεπιστήμιο.
Η Χάμπερμαϊερ αναγνωρίζει την δύναμη της κλασικής μουσικής στην βοήθεια προς τα παιδιά να μελετήσουν και να μάθουν, σημειώνοντας ότι «η Αμερικανική Ψυχολογική Ένωση (APA) βρήκε σε 20 διαφορετικές έρευνες ότι τα παιδιά του δημοτικού σχολείου ακούνε, συγκεντρώνονται και μαθαίνουν καλύτερα όταν ακούνε ορισμένα κομμάτια κλασικής μουσικής».
Φαίνεται να υπάρχει κάτι ιδιαίτερο στην κλασική μουσική.
Η θεία μου Βερόνικα το γνώριζε αυτό. Δυστυχώς, απεβίωσε πέρυσι. Δεν σκέφτηκα ποτέ να της πω ότι αυτή ήταν ο λόγος που έμαθα να παίζω κλασικό πιάνο. Όταν το ανέφερα στο βιβλίο μνήμης της, ο σύζυγος και τα παιδιά της είπαν ότι θα ήταν πολύ χαρούμενη αν μάθαινε ότι μου μετέδωσε την ίδια αγάπη για την κλασική μουσική που είχε και αυτή.
Αν και φαίνεται απλό, η κλασική μουσική μπορεί να προσφέρει τόσο πολλά στην ζωή μας. Ακόμα και οι συνθέτες αναγνώρισαν ότι υπήρχε κάτι περισσότερο στην μουσική τους από αυτό που φαίνεται στην επιφάνεια. Όπως είπε ο Γιόχαν Σεμπάστιαν Μπαχ, «Παίζω τις νότες όπως είναι γραμμένες, αλλά ο Θεός είναι αυτός που κάνει την μουσική».
Ο Λούντβιχ βαν Μπετόβεν είχε την ίδια γνώμη. Είπε: «Η μουσική είναι η γλώσσα του Θεού».
Γιατί λοιπόν να μην βιώσουμε αυτήν την πηγή χαράς που στάλθηκε από τους ουρανούς; Μπορεί να αλλάξει την ζωή μας με τρόπους που δε φανταστήκαμε ποτέ!
Η Tatiana Denning, D.O., είναι ιατρός οικογενειακής ιατρικής που επικεντρώνεται στην ευεξία και στην πρόληψη. Πιστεύει στην ενδυνάμωση των ασθενών της με τις απαραίτητες γνώσεις και δεξιότητες για την αυτοδιατήρηση και αυτοβελτίωση της υγείας τους.
Ακολουθήστε μας στο Facebook @epochtimesgreece
Διαβάστε επίσης:
Θεραπεία με παραδοσιακή κινεζική μουσική
